HOLI KA LO HMANG VE TAWH

Kum 8 lai a liam ve ta reng mai, kha mi ni ka HOLI hman dan kha lung tilengtu pakhat a tling ve ta hial e.

A tuk lama Mizorama haw tur ka nih avangin lu meh ka duh a, thiante chuan pawn lama chhuak lo turin min ti a, "Ho lutuk" ti chungin ka chhuak lui a. Lumehna dawr ka thleng hman lo deuh tihah chuan kawtthlerah hian mipui tam zet hi an lo pungkhawm a, rawng an lo intheh chuaih chuaih a, ri thei zawng zawng an kawl ta emaw tih tur hian a thenin khuang an vua, a thenin tawtawrawt an ham, a thenin thin rik chi hrang hrang an chhep ri, a ri muah muah a ni ber mai. Khawlaia an hmuh apiang chu an man bet a, a phut chi leh a tui chi rawng hrang hrang an tat lui mawlh mawlh bawk a, tumah reng chu hmel hmuh tlak awm lo khawpin rawng sen, rawng eng, rawng hring, rawng dum leh rawng mak tak tak nen an hawi rang ruai hlawm a.

Min rawn tah ve hlau zet hian lumehna dawr chu ka pan hlawk hlawk a, mahse, ka hlauh ang ngei ngei chuan min rawn bawr ta huk mai. Ka hmai, ka ban leh ka ngawng a rem lai laiah chuan an rawn tat ta nawk nawk a, kei lah ka lo tang nasa, ka t-shirt hak laite chu an pawt fan dawr dawr a, an hlim a, ka hnung zangah te chu pawnchhia rawng tuia chiah chuan an hru ta nawk nawk a. A then phei chuan ka kekawr bul chu keuin ka mawngah te chuan an rawn chulh tak mawlh mawlh a, min chelh hneh em avangin tal nasa hle mahila, tingaihna a wm ngang lo.

Min thlah meuh chuan ka t-shirt man tlawm hak lai chu a lian ta kher mai, a nghawngah chuan awlsam takin lu pathum a rualin a leng tawh ngei ang. A zak tawn tawn a thler duai bawk a, ka mawng an tahna en tum chuan ka'n inkeu a, ka underpant rawngte chu min lo thlak sak ve tawh chu niin. Ka lung hi a awi thei thlawl lo, engtin emaw tak tih let ve ka chak kher mai. Tih tur leh tihngaihna ka hre mai si lova, ka ngaihtuaha, tih dan tur ka hre chhuak ta.

Lumehna dawr bulah chuan baltin ka hmu fuh a, ka la lawk a, an tamna laiah chuan va pheiin rawng hrang hrang an neih chu ka va dil a, baltin-ah tuiah ka chawk duh e ka va ti a, min lo pe teuh a, tichuan, Lumehna bathroom-ah luh puiin tuiin ka chawk kawi vek a, tichuan, a chhungah chuan ka zung ta hiau hiau a, uluk takin hmawlhin ka chawk leh vek a, ka tlan let a, a lo hnai ber chu ka va pe a. Ani chuan phur em em hian pawnchhia a lo chiah bawrh a, a remchang apiang chu a tat ta nawk nawk a, a va han nuam reuh mai mai tak em! Chung vai chhe ho ka zun ngei hmanga an infiam vel ka hmuh chuan ka rilru chhungril chuan evil smile a rawn pe chhuak chuaih chuaih a, "Bye guys, enjoy" tia au lauh lauh chungin lu pawh met ta lo chuan ka tlan san ta a ni.

An rawng hi a chemical a chak hle a ni ngei ang, Mizoram ka thlen hnu daih kar khat liam hnuah pawh arngeng ka deh a, arngeng hawlphum lu chu HOLI rawng a la kai va va a nih chu mawle.

TUI VAWT BOTTLE HNIH

Ka mutui lai chu ka lukham hnuaia ka cellphone vibrate chur chur avang chuan ka harh zawk a, mutchhuak meng phi sung chungin ka cellphone chu ka’n en a, ‘1 New Message’ tih chu ka hawng a, ka thianpa Sanga message a lo ni a. “Thianpa, hei Durtlang Damdawi Inah kan lut a, naktuk zingah Fridge tui vawt tawk bottle hnih min rawn ken rawh aw”. Sana ka’n en a, dar 3 chiah chiah a ni a, ‘A va’n zia lo thin e aw... dar 6 velah tho ila, ka han pe ang’ ka ti rilru a, ka zin haw ka chauh em avangin ka muhil zui leh nghal ta mai a.

Ka thianpa Sanga nen hian kan naupan tet atanga inkawm tawh kan ni a, thu chhia a tha engkim kan inhrilh ve thin. Chhungkaw harsatna atanga ngaihzawng boruak zawng zawng pawh kan inhriat sak thlap bawk thin a, kan inkarah thuruk a awm ngai lo. Thil lawmawm kan nunah lo thleng se, chhungte aiin kan inhrilh hmasa a, harsatna leh buaina kan tawh lahin chuti tho, kan inlawmpuiin kan intawrhpui thin. ‘Harsatna leh remchanlohna bikte a awm nih loh chuan nupui neih hunah pawh thiana inhmanah’ tia kan sawi dun thin ang ngeiin phaia lehkha zira ka awm laiin nupui a neih tur thu min rawn hrilh a, kan exam nena insu buai lo turin inneih ni ruat turin ka lo ti ve ringawt a, a chhungte leh palaite rawnin an lo siam ve mai bawk a. Tichuan, Laipuitlang Biak Inah ropui takin nupui a nei a, kei chu thianah ka tang ta a ni. Kei ve thung erawh chu, nupui ka hmuh zawh loh vang pawh ni lovin, (ni deuh tho siin!) nupui ka la nei lova, ka neih ve hunah thiana hman ve ngei pawh ka tum a ni.

Ka thianpa Sanga hi vanduaithlak takin a lung a that loh avangin a naupan lai pawhin Damdawi Inah a lut zauh zauh a, a tha chhuak ve leh mai bawk thin. Thil mak tak mai chu a tlangval lai hian meizial pawh zu lo, kuhva tak ngial pawh ei ngai lo khawpa fihlim a nih laiin nupui a neih hnu hian zuin ve zeuh zeuh a ching thar a. Hei vang hian a tlangval laia a hriat ngai lem loh pumna a nei ta fo mai a, damdawi in lam pawh an luh phah fo thin. A nupui Zualtei hi naupangtee ti lo chuan Kohhran bel tlat hmeichhia, tawngtai peih em em a ni a, Sangtea vang hian chaw nghei tawngtaina a nei fo thin a, a mangan chang deuhte hi chuan Sangtea zilh turte hian min rawn phone ve tawp thin. Mahse, kei phai lama ka awm avangin tih theih vak ka nei lova, Sanga chu ka phone-a, ka thiam leh theih ang tawk tawkin ka han hau ve thin. Zu tuina a pawh tawh nge sualin a thinlung a tisak tlat tawh zawk, zu a in nasa telh telh a, a taksain a tlin ta mang lova. Thichhawng lek lekin tum khat phei chu Aizawl Civil Hospital casualty-ah an inphur thla a, kal mai turin a chhungte phei chuan an ngai hman tawh hial a ni. Amaherawh chu Pathianin a khawngaih a, a sualnaah boral a phal lo a ni ang e, hemi tum hian damtein a lo chhuak leh hlauh, mahse, dam ver vawr hmel a hmu ngai ta meuh lo.

A nupui Zualtein bang lova a tawngtai sak thinna chu chhanin a awm ta a ni ngei ang, Pathian duhna a nei chho tan a, ‘Camp luh luh a ngai lo’ ti thin kha camp-ah te a lut ve a, a rawn hlim chhuak chiam lem lo naa, a mizia a inthlak nasa hle tih min rawn hrilh tum chuan ka hlim kher mai. Phai lam atanga ka haw chho veleh kan in lama ka haw hmain an in ka tlawh a, T-Shirt leh Bible (NIV version) ka hawn chu ka pe a, “Khawimaw, i ha tawk dawn em?” ka tia, a han ha chhin a, a lo tawk chiah chiah a, a lawm thiam khawp mai. “Zualtei tana ka shawl hawn ka pek rual chuan a fapa kum 4 chu Police car (control theih ang chi) ka pe bawk a, kan ri chelchul a, kan hlim tlang kher mai. “Chaw ei ve nghal rawh” tiin min sawm chiam naa, in lam ka la thleng si lova, “Remchang hmasa berah ka rawn ei dawn nia” ti chungin ka inthlah ta a ni. He mi tuma a chawei hi a damchhung atana a chawiei hnuhnung ber tur a ni tih hre lawk ila chu i he lovin “Awle, teh reng mai” tiin ka ei nghal ngei ang, mahse, mihring tumah hian kan hmalam second khat pawh kan hre si lo ale!

Chutia ‘Dar 6 velah ka tho ang a, tui vawt chu ka han pe ang’ ti rilru chunga ka muhil zui kha ka phone ri bawkin min tiharh leh a, number ringawt a lan avangin tunge a ni tih ka hre mai lova, ka pick up chiah chu, “Siama ni em ?” “Aw ni e, eng nge ni ta ?” “I thianpa a awm ta lo, tunah khan a kal chiah” A thusawi awmzia chu ka hre nghal, mahse, rin harsa ka tih em avangin, “Tu maw, tu ka thianpa maw?” ka’n ti leh hram a. “Sanga, Zualtei pasal”. Ring lo mahila a rawn sawi chiang si a, ka ring phal lo a ni ber mai. Ka phu chiang lutuk chu ka khumah chuan ka thu chhuak nghal awt a, ka phone-ah chuan dar zat ka’n en a, dar 4:30 a ri tep a, “Dar 3 ah khan min la rawn message sia..” ti rilru chungin a message chu ka’n chhiar nawn leh a, “Thianpa, hei Durtlang Damdawi Inah kan lut a, naktuk zingah Fridge tui vawt tawk bottle hnih min rawn ken rawh aw”. A va mak ngai dawn ve ka thianpa!

Ka insiam sawk sawk a, Fridge ka va hawng rawk a, tui bottle a lo awm teuh a, a vawt tawk lo tiin Freezer-a mi chu tui vura chang vek tawh khawng uaih chu ka la thla lawk a, ka bag-a thun leh tlanchhuah ka rual a. Ka motor dahna ka thlen thlak chuan motor chahbi ka theihnghilh tih ka hre chauh, ka tlan let leh vat a, chutih rual chuan ‘Tui chu eng vanga keng nge maw ka nih le, a mamawhtu ber a awm tawh si lova’ tiin dah let leh ka tum a, mahse, ‘Min chah miau alawm, nichin khan lo han pek tawh tur a nia, keng hrim hrim teh ang’ ka ti rilru leh ta zawk a.

Durtlang damdawiin ka han thleng chho chu kawtah leh corridor velah chuan an veng thalaiho chu an lo pungkhawm nasa tawh hle mai a, tap thawm a ka hre zui a. Ka lut tlang nghal pawr pawr a, ka thianpa zalna khum ka va thleng chiah chu Zualtei chuan lungchhe em em hian min lo kuah a, a tap zawih zawih a, kei pawh ka mittui a sur zung zung a. Ka bag atanga tui bottle vawt vur chu ka phawrh a, tah aw tuau hian, ‘Sanga, thianpa Sang, hei tui ka rawn ken che asin, in rawh le’ ka ti a, ani lah chu thingtlawn ang maiin a mu tlawn reng mai si a, “Mawh mawh mawh Sanga, min chhang rawh, kha in rawh, tui min chah a ni lawm ni...!” ka ti a, ka insum zo lo, ring zet hian patling aw rawl chhuah meuhin ka tap hawm hawm a.

Zualtei chuan, “Tui a chah che maw? Doctor-ten tui in an phal si lova, tui min lo dil char char asin” a tih rual chuan a ni Kimi chuan, “Nichin phei chuan, ‘Ka ni, khawngaih takin lapua kha tuiah chiah la, ka kaah rawn far tir teh’ a tia, mahse, doctor-ten an phal loh avangin ka hlauhthawn pui a, a heti dawn tih lo hria ila chu farkhat mai ni lo, ka tulh bawrh bawrh ang’ a ti a, “Sanga, a pawi em mai!” tiin tah hla a chham zui a. Ka thinlung chhung chu a rum nghat nghat a, a kawr hak lai chu vawiin tlaia ka hawn sak kha a ni tih ka hre thiam nghal mai, ka bag atanga ka phawrh a, ka pawh parh laia hmel hlim takte chu ka mitthlain ka hmu zut zut a, tunah erawh chuan a taksa vawt ngiai bak chan kan nei ta si lo. Sanga ni Kimi chuan min rawn hnaih a, “A thih hma lawk khan Zuali tuiin hian Sanga lukhamah a ti far palh a, khangte kha thei leh thei loin Sanga hian a liak tak tawk tawk a, aw.. Sanga ka va lainat tak che em!” a ti a, a sawi chhunzawm thei lova, a tap zel a, kei lah lungchhe bawk, kan han tap tlang leh rih a. Zualtei chuan “Mahse maw Siam, ka lawmna em em chu, a kal hma khan a kut hian min rawn hui a, a hmui phun chiah ka hriat theih avangin a hmui bulah ka beng ka zuk dawh a, ‘Zualte, in hring lian deuh nawm hmel deuh i hmu tawh ngai em?’ a ti a, ka lu ka thing a, a maimitchhing a, a ka a chip a, a thaw a tawp zui nghal a ni mai. Khatiang reng renga hahdama thi kha ka la hmu ngai miah lo” a tih lai chuan mak ka lo ti khawp mai a. Ka hriat ve dan chuan mi an thih reng reng hian an mit leh ka siam a ngai ziah thin a, mit meng kur leh ka ang deuh huau hian an thi tlangpui thin, mahse, ani erawh chu siam a ngai miah lo tih ka hriat chuan ka thinlung a lawm ru kher mai. Ruang zawn chhuak tura khum atanga stretcher-a an hlan thlak lai chuan lukham hnuaia eng emaw ni hi ka zuk hmu a, ka’n en chiang vat a, ka Bible hawn sak ngei leh a cellphone hi a lo awm a. A phone chu ka hawng vat a, message-ah lutin sent item ka lut zel a, dar 3-a message min rawn thawn chu ka’n chhiar nawn leh a, “Thianpa, hei Durtlang Damdawi Inah kan lut a, naktuk zingah Fridge tui vawt tawk bottle hnih min rawn ken rawh aw”.

Thlanmual vuina a zawh chuan kuang zawntute leh mipui zuitute chu an haw nghal sung sung a, kei chu tihtur la neia ka inhriat tlat avangin haw ve lovin thlan vurtute chuan lei nawi leh lungin thlan an chhilh zui lai chu ka thlir reng a. An vur khah hnu chuan thing kawkalh ‘LALSANGLIANA, KUM 36’ tia a hming ziahna chu an sawh bur a, an haw ve ta a. An haw hnu chuan ka tihtur chu tih tumin thing kawkalh lam chu ka pan a, ka bag chu ka’n hawng a, a chhungah chuan tui bottle lian deuh mai pahnih, freezer-a ka dah vawh sa thlap chu a awm a, “Ka thianpa Sang, i tui hal em em laiin tui vawt min dil a, ka pe thei lo che. Tunah erawh ka tih theih tawk i inturin tui vawt bottle pahnih ka rawn ken che a, i thih cham a lo thlen apiangin tui vawt ka rawn pe ziah ang che tih ka tiam a che. Ka thianpa, tui hal awm tawh lohna ramah chuan han chawl ang che” tiin ka phun sap a, ka bag chu ka khar leh a, thing kawkalhah chuan ka khai a, “Sanga, mangtha le” tiin ka inher a, kawngpui lam panin step-ah chuan ka chho ta a.

Kawngpui atang chuan a tawp nan tiin ka zuk hawi let leh a, “Ka thianpa Sang, tui vawt bottle hnih i thih cham apiang ka rawn pe ang che tih ka tiam nawn leh e” ka ti a, van lam ka hawi chho a, van sang taka chhum var leng delh delh zing atang chuan hlim taka min lo thlir reng ni hian ka hria, ka kut ka’n vai ringawt a, tichuan, muangchangin ka inher a, ‘He leiah tui hal bawk, thih hnuah tui hal bawk turin a kal lo, tui hal awm tawh lohna hmunah zawk a ni a kal ni’ tih hi ka thinlungah chhung atang hian a rawn ri a, ka zang nghal hawk hian ka hria. Ka motorah ka lut a, ka tlan liam zui ta a.

— with Zâma Khiangte and Lemmy Leopard Vuangtu.