Monday 4 November 2013

KA BIKE THAR

BIKE THAR KA NEI VE
Mi fate angin nu leh pate thawhchhuahsa hmanga tun lai bike changkang leh nalh tak tak leina tur nei ve hek lo i, mahni thawhchhuah sa ka lo khawl ve reuh reuh hmangin ka tum tawk bike secondhand ka lei ve ta a. Mi tan chuan a hlui ni mahse, ka tan chuan a thar a ni a, bike nuai chuang man mi faten an khalh leuh ziai ziai te chu ka awt bik reng reng lo a, ka neih phak tawk a ni ve miau tlat.

Bike ka neih ve tak avangin ka lawm em em a, ka phur bawk a. Ka neih thar zanah phei chuan ka mu thei lo, ka rilruah chuan a ruka ka lo star ve em em thin, ka duhthu ka hrilh ngam si loh kha ka mitthlain ka phur chhin vel a, chutiang ngaihtuah reng reng chuan mut hmuna keimah chauhin ka inngaihtuah nui ver ver a. Tunah chuan bike thar ka nei ve ta bawk a, a lakah pawh ka confi rilru nghal sawt a, ka duhthu pawh ka sawi ve ngam tawh ang ti rilru chungin khawvar hnaih lamah chuan ka muhil ve ta hram a
.
HLIMNA KAWN MIN THLENTU KA BIKE THAR
A tukah chuan vai pathian thawhmain khuantevikah thawhphan pawh neih aih lovin ka khum atang chuan ka inperh tho at a. Ka chhungte ho chu an la mutui dawn chauh emaw tih tur hian an la reh diak a, hmai pawh phih lovin phur em em hian ka bike chahbi fridge chunga ka dah chu ka la a. Bucket te,pawnchhia, surf, shampoo, brush leh hmanraw chikim nen ka bike dahna lam chu ka pan zui nghal bawk a. Tichuan, uluk em emin ka bike chu ka sil tan ta a.

A seat atangin bul ka tan a, chutah a ke lamah ka chhuk thla leh a, a body kar zawng zawngte chu pawnchiaa hruk mai pawh duh tawk lovin, tootbrush nen ka hawlh chhuak vek bawk a. Ka bike sil lai chu ka uluk em avangin min lo hmu tu chu awm se, ‘Ei tlaka chhuah i tum em ni?’ min ti ngei ang. Surf leh Shampoo phuante tuia ka tleuh fai ngat ngat hnu chuan, pawnchhe faiin uluk theihtawpin ka hru chhuak leh dap a, a hul thei ang berin vawi eng emaw zat ka hrut chhuak nawn leh a. Ka hruk hul hnu chuan rei vak lo ka’n nghak leh deuh a, zing ni chhuakah chuan ka pho ro e ka tia, ka her kual tawn chhen bawk a.

A ro chiang ta maw tihah chuan a hmaa ka lo lei lawk, a tihtletna an tih mai chu la chhuakin a lu atanga bul tanin ka’n hnawih leh ta hliau hliau a. Chutiang polish chu rawng kai chinah chauh hnawih tur an tihte chu hre ve hek lo, ka bike pum pui chu ka hnawih chhuak vek a. A head, a tanky, a seat, a gear, engine, tyre-hnawih loh lai reng reng ka nei lo, midangin bur khat thla khat chhung ka hmang thin an tih mai chu kei chuan he mi tum hian ka hmang zo nghal vek a ni. Chutiang taka ka hnawih hnum dup hnu chuan a bulah chuan ka ding a, ka bike chu ka’n thlek vang vang a, a hma lam atangin ka’n en leh vang vang a, chutah a hnung lamah ka insawn leh a, angle hrang hrang atanga ka thlir kual fe hnu chuan lungawi em emin kan in lamah ka chhoh san ta a. Kan tukverh ka hawng sauh sauh a, kan kawmthlang a ka bike ka hun chu hmuhnawm ti em emin ka thlir ta vang vang a, ka lung hi a va awi em! Kha tih lai khan khawvel hi ka tan hian a famkim ni berin ka hre hial a ni!

Chaw kan han ei dawn a, ka ei hlei thei lo, ka helhhawlh tlat! Ka helhhawlhna chhan pawh eng dang a ni lo, ka star ruk em em kha, ‘Vawiin chu ka rawn lam ang che’ tiin ka phone lawk thlap tawh a, kan inphur tur lai vel hlir mitthlain a hmu chuaih chuaih tawh avangin chaw a lem hleih theih tawh loh. Chaw ei khamah chuan tukverhah ka zuk dak leh hram a, ka bike chu ka zuk thlir nui leh ta ver ver a nih chu! ‘Everybody looks good with bike’ tih hi ka rilruah a rawn lut a, ‘mmmm...vawiin chu che hit hle ila ni mai’ tih pahin insiam turin ka luhsan leh ta a.

BIKE LEH STAR(te) NEN DUHTHUSAM RAMAH
Ka thawmhnaw hak tur chu ka bike rawng nena inhmeh ber tur ka thlang a, hmanhmawh zetin ka insiam thuai thuai a. Ka sam chu gel tha mi ka’n hnawih tlawrh a, darthlalang hmaah chuan uluk em emin ka sam chu ka rem ta malh malh a, rei fe ka rem hnu chuan helmet ka khum a ngai tih ka hrechhuak thut a, ka down deuh sawt. ‘Pawi lo, ho em ai’ tih pahin ka body spray chu motor ke hawlh thep ang maiin ka inkap ri sur sur a, pen zang vahin in chu ka chhuahsan ta a.

Kan in atanga kan office chu minute 10 chhung leka thlen theih nimahse, Aizawl chhak lam veng mawnga zuk kual a ngai tlat, ka star te awmna veng a nih miau avangin ka zuk tlan bir thla vang vang a. Tichuan, buaina em em nei lovin tluang takin kan inphur chhuak ta hnap hnap mai chu a va nuam kher em! Nuam a ti ve em tih phei chu ka hre lo, mahse, kei chu ka hlim a ni, zan lama ka lo suangtuah ang chiah chiahin engkim a kal tluang e.

Electric Veng atangin Saron Veng (Police Run) road kawngchhoah chuan kan tlan chho zel a. Office kal tam vang lai tak a nih avangin motor a jam nasa em em a, amaherawh chu, two wheeler ho chu motor ding khup sirah chuan kan len avangin buaina em em nei lovin kan tlan chho par par a. Midang jama an din thup laia han tlan tlang par par thei bik nih chu nuam ka ti khawp mai a, chu bakah ka star em em mai ka la phur zui bawk a, a nuam tih bak sawi tur ka hre lo. Ngun taka ka bike khalh lai min lo entu chu awm se, ‘He pa chu a chiang chiah lo a ni maw’ tiin ka hmel nui reng mai chu an hmuh hmaih hauh lo ang.

ZAHNA KAWN MIN THLENTU KA BIKE THAR
Chutianga suangtuahna leh duhthusam khawvela ka chen lai chuan kan ri bur a, chiang em em hian kan tlu thuai mai a. Ka hmaa bike eng tlan chu feet 10 vel hian ka hlat a, ka um chho par par lai chuan kan hma lawka taxi jama ding chhunga chuang hian engmah ngaihtuah hauh lo hian chhuk tumin taxi kawngkhar (door) hnung zawk chu a rawn hawng phut a, chu chu kan su siah a lo ni a, kan va thal chiang em! Kawngsira bawlhhlawh an dahkhawm diak per pur chu ka zuk delh leh nghal a, ka kiu leh khupte chu a berh nghal luai bawk a. Ka thiannu ka zuk en, rem lo zet hian luikawr khuar laiah tak chuan a lo thal reng bawk a. A rawn tho vat a, a thu kun ta ngawih ngawih a. ‘A hnang a ni ngei ang’ tiin in la caring tawkin ka zuk pan vat a, a hnungzangah chuan ka zuk chum chiah mai chu, ka kut chu min lo paihthlak sak nawk a, a tho lawk a, kun ngal chungin a kal ta a, chhak deuh dawrah chuan a lut ta daih a, ka va hrilhhai teh lul em! Mi ho lah chuan min lo enthup leh ta nghal a, hnar chu a lian duh hlerh hlerh e...

Chutianga kan rik bur avang chuan mi an rawn pung khawm nasa mai a, ka bike pawh chu tun nachang ka lo hre lova, dawr atanga tlangval rawn chhuak ho chuan min lo tun sak laih laih a, ka hnung lamah lah chuan two wheeler ho an rawn intlar put a, horn an rawn hmet ri chuah chuah takah chuan rang fahranin ka bike-ah chuan ka zuang kai vat a. Start ka’n tum dawn a, a ri tut tut a, a reh leh daih zel a, hnunga mi ho lah chu an hmanhmawh em em hlawm bawk si, ka bul lawkah chuan an rawn herh rum vut vut hlawm bawk si, thlan hi a rawn sa phat phat a, mang a va han ang duh teh reng em! Traffic police pakhat hian whistle a rawn ham tuarh tuarh a, min rawn melh rum em em lehnghal. Kei lah chuan engmah sawi ngaihna leh sawi tur pawh ka hre lo, trafic police en pah chuan ka bike chu ka kawk a, ka kut ka’n thing leh ringawt a, a hrethiam ve ta a niang, ka bike chu kawngsir remchang laiah min nawr sawn pui ta a ni. Kawng block tu ber kei ka kian takah chuan min tlan pel ta zung zung hlawm a, tlan pelh pah chuan lungawi lo hmel fe fe hian min la rawn mitsir tak tawk tawk hlawm a, kei lah chu kawng ka ken theih takah chuan ka lo thawveng ve huai thung a.

Ka bike chu ka self nun theih tak si loah chuan main stand-ah ka dah sauh sauh a, kick nun tumin ka bei sauh sauh a, chuti chung pawh chuan nun a tum lo hmel hle mai lehnghal a. Thlan tla phunga ka kick chawrh chawrh hnu chuan engtin tin emaw a rawn nung ta hluah a, ka va lawm kher em! Rang takin ka insiam rem a, ka tlan chho zui nghal a, ka thiannu luhna dawr kawtah chuan ka han ding chat a. Ani pawh chu a lo la awm reng a, ka kutin ka’n hui a, a lu min thin san mai a. Tlawmah ka la laklawh a, ka luhlul chhuahin a lo kal hma chu ka ding ta tlat a, a tawpah chuan tui lo hmel fe hian ka hnungah chuan a rawn lawn ve ta a. A chuang fel chiah tih chuan ka’n tlan dawn a, ka bike chu a thi leh ta hmuk mai a. Ka’n start leh dawn a, a nung leh thei ta lo, ka thiannu lah ka hnungah thuthmun a lo rem fel hman at tawh si, tihnun tumin ka kick leh ta awrh awrh a, a nung thei chuang lo. Reife ka beih hnu pawhin a nung thei ta chuang lo, ka thiannu lah chu a zah em avangin ka hnungah chuan a hmai a phum tlat a, ‘Kei chu ka zak e, ka zak e’ a ti mawlh mawlh a.

“Khawi, chhuk lawk mai rawh” ka tih rual chuan a chhuk a, taxi rawn inzui duah duah pakhat chu a lo phar ding a, min chuan san ta daih mai a. Zan lama suangtuahna rama ka chen lai kha ka va ngai tak em! Zing kara ka bike sil ka phur zia leh uluk ziate ka ngaihtuah chhuak a, ka tah a chhuak lek lek a, theih nise ka bike chu Ngaizel kham sang laia paih thlak vang vang ka va chak tak em!

Ka bike chu a keah chhuih tawk pahin, ‘Bike secondhand chu ka lei tawh dawn lo chiang em!’ ka ti a, a bula dawr kawt zau lai deuhah chuan ka nawr phei laite chu ka rilruin ka insawh nghawng nghawng a. Dawrnghaktute hnenah chuan, “Ka bike hi hetah hian reilote ka lo dah lawk aw” ka’n ti dek dek a, “Trafic police hovin an rawn hau ang che, dah an phal lo a nia” an la ti zui! “A rei lo ang, ka rawn let leh vat ang” tih pahin ka kalsan lui ta tho a, mutia zawngin ka hawikual nghal ruai bawk a.
FINISHING LINE...!!!
Kum tawp a lo thlen hian College kan kal ve laia 100 mt Race-a ka tel ve tum kha ka hre chhuak ziah.
Get..set..priiiiiiiiiiiiiiiiiiitt... ka fal nalh, pakhatna tur a chiang, chu chu keimah.
Kan house au ri leh lawm te ri kha ka bengah hian tun thleng hian a la thangkhawk.
Mahse...mahse... finishing line thlen hma metre 4 vel bak a awm tawh lo tihah chuan chiang em em mai hian ka tlu bawk thlawp, ka hmai leh ka khup a thip nghal zawk. Ka thawh chhuah leh meuh chuan a hnung ber pawh a lo thleng fel der tawh.
Complain ngaihna a awm der si lo, kan house leader-te hmel mawlh kha hmuh a hrehawm, tlan that leh te min dil sak thul, a theih tawh si loh, kan va ui tlang tak em!

Movie hmuhnawm tak, a tawp dan ho deuh si a awm theih a, chutiang ang movie chu kan ennawn leh peih tawh ngai lo. Lehkhabu ngaihnawm tak, a tawp dan nawi deuh a awm thei bawk a, hetiang ang lehkhabu hi chhiar nawn chu sawi loh,a ziaktu lamin kan sawisel duh khawp mai.

Bul tan that a pawimawh a, chhunzawm that a pawimawh bawk, mahse, engkima a pawimawh ber erawh chu a tawp dan hi a ni.

Ka thian, kum bul i tan tha a ni mai thei, kum tir atanga tun thlengin i hun te i la hmang tha viau a ni thei e, mahse, kum tawp hi engtin nge i khar dawn le??? I tun kum hun hman dante kha i duhthu a sam lo a ni zawk mai thei e, mahse, tha takin he kum hi i khar thei asin!

Kum 2012 hi i khar dan a zirin kum duhawm hriatreng tlak a ni thei a, kum chhe tak, inchhirna khua tiseitu a ni thei bawk tih hre reng ang che. Finishing line hi a pawimawh teh asin, ka thian, engkim i dunthlanna ah a innghat e.

ALL IS WELL, THAT ENDS WELL.
MISTLETOE
(Bigdaddy hian DRUIDS chanchin a ziahnaah khan tlem a tarlang tawh a, ka'n tuihnih ve khanglang ang e, U-A-MA hnai tawh bawk si a...)

It’s the most beautiful time of the year
Lights fill the streets spreading so much cheer
I should be playing in the winter snow
But I'mma be under the mistletoe

Mistletoe hi Mizoramah chuan a awm ve lem lova, amaherawh chu a an pui ve deuh kan neih chu Vatesawi/Vate-eksawi/Vate-hmuisawi/Thlikthlibawm/Thlikthli-ekbawm kan tih nen hian a inhnaih ber awm a. Leiah a ṭo ngai lova, thingah a ṭo a, a ṭona thing kha nunna atan a ring ve mai ṭhin a ni. Thlai/hnim vang tak mai a ni a, hmanlai hnam ṭhenkhat chuan a ṭona thing kung an hmuhfuh chuan an serh/be hial ṭhin a ni.

Mistletoe hi Anglo-Saxon ṭawng ‘miseltan’ tih a ṭanga lak a ni a, he mi awmzia chu “little dung twig” an tia, a chhan chu a rah hi savain an ei ṭhin a, thing kung danga an va fuk khan an e chhuak leh ta a, a chi chu e chhuakin thing dangah chuan a lo ṭo ta ṭhin a ni. Sava ek a ṭanga lo chhuak a nih avang hian ‘little dung twig’ an ti a ni an ti!

MISTLETOE LEH CHRISMAS

Kum 100 AD vela Britain rama hnam cheng hmasaho Druids, Celts leh Norse khan Mistletoe hi an ngaihlu em em a. An ngaihlu mai ni lovin an serh (sacred) a, a ṭona thingkung chu thing thianghlimah an ngai hial ṭhin a ni. Mistletoe chuan thiltihtheihna (power) a neiin an hria a, hmeichhia fa nei thei lo leh ran no nei thei lote pawh a tidam thei niin an sawi ṭhin. Chubakah, damdawi atan an hmang a, tur (poison) lakah pawh a chhan thei a, ramhuai pawh a hnawtbo theiin an ring tlat bawk a ni. A chhan chu thing dang leh hnim dang ang lo takin engtik lai pawh hian a hring reng a, a hnah a tla kawlh ve ngai bawk si lo a ni. Chu mai bakah, thlai dang an thih hun lai, thlasik khaw vawt leh khaw ro lai takin hi ani chuan rah a chhuak bik tlat vang a ni.

December thla tawp lam leh January thla tir inkarah Mistletoe ṭona thingkung bulah chuan inthawina pawimawh tak an nei ṭhin a. Inthawina an zawh veleh thinkungah chuan fimkhur takin puithiam chu a lawn a, rangkachak favah chem (golden sickle) hmang ngeiin a han sat chhum a, fimkhur taka chhuk pui lehin (leiah tih tlak miah loh tur a ni) fa nei thei lo te, hrisel lo te leh ramhuai tihbuaite chu a pe a, anni chuan in lama khai turin an hawn ta ṭhin a ni.

Engtik lai pawha hring reng leh nung ṭha reng a nih avangin chatuan nunna leh thawhlehna nena lo hmeh bel a, lo ngaihlu ta viau mi ṭhenkhat pawh an awm a ni.

KISSING UNDER THE MISTLETOE

Mistletoe hnuaia infawh (kissing) chung-chang a lo chhuah dan thawnthu chu hetiang hian an sawi ṭhin. Kum 800 AD vel khan Viking-ho chuan Greek mite ang bawkin pathian tam tak an nei a. Chung an pathian zinga pakhat, Balder, chu tur (poison) hmanga hrai hlum a ni a. A nu, Frigga, hmangaihna pathian nu (goddess of love) chuan Mistletoe hmangin a tidam thei leh hlauh mai a, a lawm lutuk chu mistletoe awmna hnuaiah chuan a va kal leh a, hlim em emin a bula rawn kal apiang chu a lo fawp ta zel a ni. Hemi atang hian mistletoe hian tur (poison) a that thei a ni tih an lo rin phah ta a ni. Chubakah, he mi avang hian mistletoe hnuaia awmte chu infawh zel tur niin an ngaih phah ta bawk a ni awm e.

Christmas laiin mistletoe i lei a, in kawngkhar lu chungah i khai ta a. A hnua i va en leh chuan mistletoe hnuaiah mi pakhat hi a lo ding reng mai a, chu pa chuan i fawh (kiss) beiseiin a lo ding ran a ni tih i hre dawn nia, i va fawh (kiss) ngei ngei a ngai a nih chu!! (Hei hi mipa leh hmeichhe inkar a ni e). Infawh zawh hnuah mipa chuan mistletoe rah (berry) chu pakhat a lo tur a ni a, a hnuah hetiang hian a ti fo thei a, infawh zawh apiangin a rah pakhat a lo zel tur a ni. Amaherawh chu, a rah a awm tawh loh chuan eng anga rei pawh mistletoe hnuaiah khan ding mahse, hmeichhia chuan a fawp tur a ni kher tawh lo (A duh leh duh lohah a innghat tawh!).

KRISMAS THUNAWI

* Khawvela Krismas Present lian ber record chu ‘Statue of Liberty’ a ni. Kum 1886 khan France Sawrkar chuan USA hnenah Krismas Present atan a pe a ni. Statue of Liberty hi a san zawng chu 46.5 metres a ni a, ton 225 zeta rit a ni bawk!

* Christmas hla tihchhuah tawh zawng zawngah Irving Berlin album “White Christmas” hi tun thlengin hralh chhuah hnem ber record siamtu a la ni a, tunah hian khawvel pum puiah copy maktaduai 100 chuang hralh a ni tawh a ni.

* ‘Jingle Bells’ hla hi kum 1857-a JAMES Pierpont phuah a ni a, a tirah chuan ‘Jingle Bells’ ti lovin ‘One Horse Open Sleigh’ a ti ṭhin! He hla hi space-a ṭanga tihchhuah hmasak ber a ni. December 16, 1965 khan boruak lawng (Spaceship) Gemini 6-a chuang Tom Stafford leh Wally Schirra te chuan space-ah sa in he an zai lai hi lei lamah mipui ngaihthlak theihin an tichhuak a ni.

* Khawchhak mifingte kha mi pathum nia ngaih tlatna nei hi kan tam hle mai thei, mahse, Bible chuan engzat nge an nih a sawi lang hauh lo!

* ‘Noel’ tih hi French ṭawng "les bonnes nouvelles" tih a ṭanga lak a ni a, a awmzia chu ‘chanchin ṭha’ tihna a ni.

* Hmanlai a ṭanga Christmas colour an hman chu a hring, a sen leh rangkachak rawng (gold) te an ni. A hring hian nunna leh thawhlehna a entir a, a sen hian Isua thisen entirin rangkachak rawng hian lalna leh malsawmna a entir a ni.

* Zirmiten facebook post a ṭanga an zir chhuah chu Christmas dawn kar hnih chhung hi khawvela nupa leh inngaizawngte in ṭhenna hun pui an ti mai ṭhin a, kum khat chhunga in ṭhen an tam ber ṭum a ni ziah a ni an ti! Amaherawh chu, Christmas ni tak erawh hi chu in ṭhen an tlem ber ṭum a ni ve leh tlat thung.

* Christmas lai hi mahni intihlum (suicide) tlem lai ber a ni a, nipui/fur (spring) hi intihlum an tam lai ber a ni an ti!

* Greece, Italy, Spain leh Germany-ah chuan ‘Christmas bonus atan thla khat hlawh pek tur’ tih dan an nei.

* Czech Republic-ah chuan zanriah atan sangha soup leh artui an eikhawm ṭhin a, dawhkan kiltute chu an inkawp kim chiah tur a ni. Kawp nei ve lo (single) chu a kum leha thi tura ngaih a ni ṭhin. Kawppui neih loh chu a hlauhawm ther ther khawp mai.
KRISMAS THILPEK HLU BER CHU
(The Gift of The Magi by O' Henry)

DOLLAR 1 LEH CENT 87
‘‘Dollar 1 leh Cent 87...’’ tih pahin a thaw halh a, chu zawng chu a neih chhun chu a ni mai. A chhiar nawn leh a, dollar 1 leh Cent 87 tho a la ni. Rilru hah hmel takin a kun lap a, a neih chhun pawisa tlemte chu a kut dinglam chuan a hum tan a, ‘Engtin nge ka tih ang? Jim-a tan eng nge ka lei sak tak ang? Naktuk lawk hi a ni tawh mai si a, engtin nge ka tih ang aw...? tiin a ngaihna hre lo zetin ama hriat tawk lekin a phun sap sap a.

Khum chhe ve tawh tak, bed sheet hlui tawh tih hriat taka inphah chungah chuan a bawk thlawp a, a mit atang chuan mittui a rawn luang chhuak ngiai ngiai a. A pasal duh tak nena an inluah lai, chawlhkar khata dollar 8 an chawi thinna chu mi tam tak tan chuan luah tlak tawh loh a ni ngei ang. An kawngkhar pawn lam chunga a pasal hming intar te lah chu thil hlui vawnthatna hmuna thu inziak a ang lek lek tawh zawk a, an kawngkhar bula letter box awmte lah chuan engtik atang khan nge letter a dawn tawh loh tih a hre thei tawh kher lo ang. Door bell an vuah ve te pawh a rik theih lohna a rei tawh, siam that duh mah se, siamna tur pawisa an nei chuang lova, chubakah rawn hmet ri tur inleng an nei ngai chuang lo bawka siam that tumna pawh an nei hran lo.

An inchhung bungrua an neihchhunte lah chu a hlui tawh hlawmin a thar laia an rawng dik tak eng nge ni ang tih pawh hriat ngaihna awm tawh lo khawpin a uk tliang hluau hlawm a, tukverh lah chu khar rual hleih theih pawh a ni tawh lo, a chang kawi teng tung avangin a inkhar sawi deuh tlun a. Misual thil rawk turin tukverh atanga rawn luh tum ta se, awlsam takin an rawn lut thei ngei ang. Amaherawhchu, vanneihthlak takin kan ti dawn nge vanduaithlak takin kan ti dawn zawk, an inchhungah chuan thil hlu engmah ruk tur an nei lo hlauh. An thil hlu neih chhun chu, Jim-a rangkachak sana, chain nei tawh lo leh ama sam sei tak, rangkachak rawng tle siau mai chauhte chu an ni a.

An retheihna chuan a rilru a tihrehawm ngai lo, nidangah pawh Jim-a hnathawk lo haw chu hlim taka lo lawmin a lo kuah a, inthlahlel dun em emin an inkuah vawng vawng thin. Tuna a rilru tihrehawmtu ber chu a hmangaih a pasal Jim-a tan engmah a leisak thei dawn ta lo hi a ni. A hmate kha chuan Jim-a’n chawlhkar khatah dollar 30 a hlawh ve thin kha a ni a, mahse tunah chuan dollar 20 chiah a hlawh ta si a. An inluah man pek a ngai a, an ei leh in tur atan hman a lo ngai bawk nen, kum tir atanga pawisa khawl a Jim-a tana Krismas present tur thil tha tak a lo suangtuahte chu mumang ang maia a tak thleng thei lo a ni ta si. Dollar 1 leh Cent 87 chuang eng nge a lei tak ang?

JIM-A TAN CHUAN ENGPAWH
Khum atang chuan a tho chhuak a, a mit a nuai nak nak a, tukverh bulah chuan a va ding hnai a, kawtthlera mi kal vel chu a thlir a, a lung a awi thei mawlh lo. Jim-a chu hlim taka Krismas hman tir a tum teh lul nen, a pawisa neih chhun chu a tlem lu lai deuh a ni. Tukverh darthlalanga a thla lo lang chu a melh zawk a, a han in en leh rih a, a mitte chu a tahna avang khan a sen rem a, a mitkhur te chu thuk ta sawt hian a hria a, a hmaite chu nidang aiin a zurin a tar ta sawt hian a inhre bawk a. Chutih rual chuan a sam ngil leh sei tak, rangkachak rawnga tle siau mai, a ke thleng dawna inthlah thla dalh chu a zut a zut a.
Harh chhuak ta thut ang maiin a inthing nawk a, a rilruah chuan thil eng emaw a rawn lut thut a ni ngei ang, a sam chu a en a, darthlalang hmaah chuan a zut mawlh mawlh a. Eng nge maw a hriat ni, a mitte chu a hma ang ni tawh lovin, hlim mitmeng tih hriat tak hian a rawn de ser ser a, a hmaite pawh a rawn chhuak tan bawk a. Chutah le, a sam chu a zial mawp mawp a, rang zetin a inher thut ak a insiam nghal mawlh mawlh a, hmanhmawh takin pawn lam kawtthlerah chuan a chhuak zui ta nghal a.

Kawtthlera mi zi nuaih nuaihte chu kal pel zelin a hawi kual ruai a, nakinah chuan dawr pakhat hi a va hmu a, chu dawr kawngkhar chungah chuan tihian a lo inziak a, ‘Mne. Sofronie. Hair Goods of All Kinds’. ‘Mmmm... he tah hian an duh ngei ang’ ti rilru chungin kawngkhar chu a hawng a, a luh rual chuan nu lian thau deuh lo ding ul chu a va pan nghal a.

‘‘Sofronie ni em?’’
‘‘Aw ni e, eng nge i duh le...?’’
‘‘Ka sam hi i lei duh ang em..?’’
‘‘Ka hre lo le, ka’n en chhin ang a, ka duh mai thei a ni. Khawi, i lukhum kha phelh la, ka lo enchhin ang e..’’

Minute sawmhnih hnu velah chuan Della-i chu dollar 20 ak ran chungin dawr atang chuan a rawn chhuak leh a, a hmelah chuan a hlim hle a ni tih a hriat hle a. Hmanhmawh takin dawr hrang hrang intlar tuarh leh mi chi hrang hrang vei nuk nukte chu a kal pel zung zung a. Tunah chuan a pasal duh tak tan Krismas present tur a lei theih tawh dawn avangin a ke pen te chu zang ta vah hian a hria a, a sam tawi ta hmuk maite chu engah mah a ngai lova, mipa naupang luh lul tak ang maia a sam bul ta mut te chu a pawi ti reng reng lo, Jim-a tan Krismas present a lei thei tawh miau dawn alawm.

JIM-A TAN KRISMAS PRESENT
Dawr pakhat a va thleng chu a ding chawt a, a thil hmuh chu awih harsa a ti hial zawk a, ‘Mmmm... hei ngei hi a nih hi Jim-a tan liau liaua siam niawm tak a ni..’ ti rilru chungin dawr chhungah chuan a lut vat a. A thil hmuh chu a han lek kang vel a, uluk em emin a keng kual a, a rawng leh pianziate, a len lam leh engkim mai chu duhthusam a tling hliah hliah hian a hria a. A mitthlaah Jim-a rangkachak sana a hmu a, a ngaihtuahnain Jim-a sanaah chuan chu sana chain rangkachak rawng chu a han vuah chhin vel a, a inmil thlap mai, Jim-a chuan a va han inhmeh dawn tak em. Tlaia a rawn haw hunah a lo pe ang a, Jim-a beisei lo lutuk mahse lawm bawk tur si hmelte chu a suangtuahna mitthlaah chuan a rawn lang chuaih chuaih a. A man lah chu a pawisa neih zat dollar 21 chiah a lo ni a, pawisa a pe a, phur em emin inah a tlan hawng nghal nal nal a.

Tunah chuan Cent 87 chiah a nei tawh, mahse chu chuan a rilru a tibuai pha tawh lo, a ipteah chuan pawisa eng zat nge a neih tih ai chuan a hmangaih Jim-a tana a thil lei sak chu a pawimawh fe zawk reng a ni. A thil lei sak chu uluk em emin a fun tha a, an lukham hnuaiah chuan fimkhur takin a thawlh lut a. A hlim em avangin a phi deuh cheng a, a thu a, a tho leh a, darthlalang hmaahte chuan a va inen leh ringawt thin. Darthlalang hmaa a han inen chu amah leh amah a innuih zat a, darkar khat chhung lekin a hmel a lo danglam vek tawh a, sikul naupang tlanbo hrat tak ang riau hian a inhre nghe nghe a, ‘Jim-a’n min hmuh hun chuan a thinrim viau ang, engtin nge min tih ang aw...? Mahse, dollar 1 leh Cent 87 in eng nge ka lei chuan ang...?’’ tih pahin rawngbawlna lam a pan a, Jim-a lo thlen hmaa engkim lo peih fel vek tumin ei leh in tur vel chu a buatsaih ta sawk sawk a.

JIM-A A LO THLENG E
Ke pen ri a hria, a hlauh vang pawh ni lovin a lungphu chu a rawn rang deuh sawt a. Jim-a hi vawi khat mah a la rawn haw tlai ngai lova, tunah pawh hian a hun pangngaiah chiah a rawn haw leh ta. Jim-a kawngkhar a hawn hmaa a tih fo thin dan angin tawitein a tawngtai phawt a, ‘‘Aw Lalpa, khawngaih takin Jim-a’n hmeltha min la tih tho theih nan min tanpui ang che, Amen’’ tiin.

Kawngkhar a va hawng, Jim-a a rawn lut, kawng chu a khar tha a, hna a thawhrim em avangin a cher deuh diau a, a hmel chu a zurin upa tawh tak hmel hi a pu a, kum 22 mi chiah a la ni tih hi a hre ngai lo tan chuan awih a har viau ang. A kawrchhung hak laite chu a hlui tawh hle a, mahse, a thar leina tur a nei tlat si lo. Tun ang thlasik khawvawt lutuk hnuaiah pawh kutkawr bun tur a nei lo, an nupa ei tur a thawhchhuah a ngaih avangin a duhzawng chu sawi loh a mamawh ngei ngei pawh a lei thei si lo.

Kawng a khar zawh chuan a rawn hawi chhuak a, Della-i a hmuh chuan a ding chawt a, a phu deuh zawk nghe nghe a ni. Della-i sam chu a en a, a hmel leh mitmeng a beisei loh tak thil a hmu a ni tih hai rual a ni lo. A thinrim a niang ti dawn ila, thinrim hmel a pu si lo, lungawilo hmel pawh a ni lo, hlau hmel a pu hek lova, mahse eng emaw thil dik lo tak a tawng a ni tih chu hmuh ṭhelh rual lohin a lang chhuak thung si.

Chutia a ngaihna hre lo zeta Jim-a ding khawng reng lai chu Della-i chuan a va pan hnai a, “Ka hmangaih, Jim! Kha ti khan min en reng suh, a nuam lo a nia. Nia, ka hria alawm, ka sam ka tan a, i thinrim lo tiraw...??” Jim-a kuah pah chuan a ti mawlh mawlh a. Jim-a chuan harsa tih hmel tak hian a rawn ṭawng chhuak a, “I sam i tan maw???” tiin. “Krismas present pek ngei che ka duh sia, ka sam ka hralh ta mai, ka samte chu a ṭo chak alawm, reiloteah a sei leh vat mai dawn alawm, Jim! Khawngaih takin thinrim suh aw..Jim, thil ṭha deuh pek tur che ka nei a nia” tiin Della-i chuan a kuah nghet sauh sauh a.

PRESENT TANGKAINA NEI LO CHU
Jim-a chuan awih harsa tih hmel tak hian, “ I sam i tan a, i hralh maw...??” a ti leh hu a, “Aw, ka tan a, ka hralh ka tih chu! Tihian nalh min la ti tho lo mi? Mawi min la ti tho em ? Della-i tho ka la nih hi, keimah tho kha ka la nia lawm” tiin Della-i chuan Jim-a chu a en chho ha a. “Urlawk zan a ni bawk a, hlim deuhin awm ang, i chau em ? I ril a ṭam tawh awm sia, soup ka rawn suah ang che aw?” a ti zui a.

|hangharh ta thut niawm tak hian Jim-a chu a inthing nawk a, a nupui Della-i chu duat em em hian a pawm a, dimte hian a nupui hmuiah chuan a fawp a, ani pawh chuan lo chhang letin thlamuang hmel takin an infawp ta vawng vawng a.

Reivaklo hnuah chuan Jim-a chuan a kawrchung ipte aṭang hian thil fun eng emaw ni hi a rawn phawrh chhuak a, dawhkan chunga dah pah chuan, “Dell, nichin kha chu min lo hrethiam la, i sam i tan emaw, i zuah emaw, i ziat kawlh vek emaw ka tan i danglam ngai lo. A suk nan eng sahbawn nge i hman a, eng shampoo nge i thlan tihah ka buai lo. I mawina leh duhawmna hi ka tan chuan a ngai reng, ka hmangaih em che avangin. Mahse, nichin ka lo luh laia ka awm dan mak tak kha chu ka thil rawn hawn kha i phelh hunah i hrethiam mai ang” a ti a.

Della-i chuan phur zet hian Jim-a thil rawn hawn chu a phelh a, a chhungah chuan satel kawra siam, tlereuh chi hrang hranga chei mawi, hair comb nalh em em mai a lo awm reng a! chutah hlim em em hian a rawn ṭe chhuak hlut a, a man to zia a hai lo. A hmain dawr lian deuh an kal pelh changin a lo hmu fo tawh, a man a to em avangin awh enah pawh a en duh ngai lova, mi hausa fanute ta tur chauha a ngaih ṭhin avangin sawi pawh a sawi ri ngam ngai lo. Mahse, tunah an inchhung ngeiah Jim-an a rawn hawn a, a ta tur a la ni zui! Engvangin nge a hlim loh teh lul ang! Engvangin nge hlim taka a khek chul loh teh lul ang ni!

Thil a hre chhuak thut! A nui ri chu a tawp nghal chawt, Jim-a thil rawn hawn chu a hmanna tur sam a nei tawh lo, a va pawi em! “Mahse, ka samte chu a \hang duh tho alawm, reiloteah a sei leh vat mai ang” tih pahin amah ngawi renga lo en rengtu Jim-a chu a va melh a. “Aw... ka tihpalh lutuk, i thil min hawn ringawt ka lo buaipui a, ka thilpek ve tur che pawh ka lo hre tawh lo reng reng” tih pahin lukham hnuaia a thil dah chu a va phawrh a.

“Hei en teh... a mawi i ti ve em? Dawr hrang hrangah ka kal kual nasa a nia, tunah chuan ni khatah vawi 100 vel tal i sana i en a ngai tawh ang” tih pahin Della-i chu a nui har har a. “Khawi maw... i sana chu, ka’n vuah chhin, a inhmeh dawn emaw...” a tih chhunzawm zat a.

Mahse, Jim-a chuan Della-i thusawi chu hre lo ang maiin a awm ngaiin a awm reng a, hlim hmel tak hian a nui sak a, a kut khinghnih chu a tukhumah a suih a, “Ka hmangaih Dell, tuna tan chuan kan Krismas present te hi dah bo hrih ang” tih pahin Della-i chu a lamah a pawt hnai a. “Dell, Krismas hlim taka i hman theih nan present pek che ka duh a, pawisa ka neih loh avangin ka neih chhun ka rangkachak sana kha ka hralh a, i inhmeh ber tur nia ka hriat, hair comb hi ka rawn lei che a, mahse, i sam i lo tan tih ka hre hauh si lo. Engpawhnise, present lam chu i duhtawk hrih ang, khawi soup chu han suak ta che” tih pahin Della-i biangah chuan a fawp zauh a.

THILPEK HLU BER CHU...
An thil neih chhun hlu ber, ro bera kha leh chen an lo neih tawh chu ui hauh lo leh inhre tawn hauh lovin an lo inhlan tawn reng a, an han dawn meuh erawh chuan ṭangkaina reng a lo nei tawh lo. Mahse, thil pek hlut lam chu eng ang taka ṭangkai nge a nih tih lam pawh a ni kher chuang lo a, a len leh tet a ni lova, a rawng lam a ni lova, eng ang fakaua man to nge a nih tih lam pawh a ni hek lo. Thinlung chhungril ber aṭanga lo chhuak hmangaihna aṭanga thil pek hi ‘THILPEK HLU BER’ chu a lo ni zawk reng a lo ni!

Saturday 10 August 2013

FACEBOOK ACCOUNT HACKING

Tunlaiah facebook kan
    hmang nasa tawh hle a, phone a\ang pawha awlsam taka luh mai theih tawh a nih avangin kan hmang nasa leh zual a tih theih awm e. Khawvelah Tlukleh-dingawn chuangin an hmang a, nitin maktaduai 600 chuang regular taka hmang an awm ziah bawk. A \angkaina chu thu hran, kan hlimpui leh tleipui em em si hi harsatna leh mualphona min thlen theitu an awm reng a, chungho chu Account Hackers kan tih ho hi a ni. I account-a i thil tih  (activity) zawng zawng, i thil upload reng rengte, i message dawn leh thawnchhuah zawng zawngte, i thil thuhruk (hide) zawng zawngte kha mi tuemawin hriat tumin an lo hawng ru thei \hin a nih chu!
    Tunlaiah phei chuan hacking hi mi tam takin eizawnnan an hmang a, professional facebook hacker te pawh an awm \euh tawh hial a ni. Mi \henkhat chuan heng ho hi an hire fo a, Rs. 5000 a\anga Rs.50,000 thlengin an inchhiar hial bawk \hin. Professional ni kher lo pawhin account hack hi a harsa lem lo khawp mai a, firesheep run, password reset, keylogger leh fake account siam chawp te pawhin tih theih a ni a, a tih dan erawh sawi tam ta lo ila. Account an hack chhan tlangpuite chu -
1. Mi thuruk hriatsak duh vang leh tihmualpho duh vang.
1. Midang tih buai duh ve hrim hrim.
3. Ngaihzawngte khawsak dan engkim hriat duh vang.
4. Nupui pasalte an rinawm em hriat nan.
5. Fate khawsak dan leh awm dan hriat nan.
    I password hman turah i fimkhur hle tur a ni a, password atana hman common deuh phone number, pian ni, thla leh kum, ngaih-zawngte hming, ran vulh hming, number, anniversary tih vel hman loh a \ha.

Engtia inven tur nge ?
1. Facebook atan bik email adress hran hmang la, i profile-ah dah lang suh ang che.
2. Password common deuh hmang suh ang che. Entirnan - phone no., pian ni thla leh kum, anniversaries, chhasste hming, number 1,2,3, angte hi hman lo hram a \ha. I wall han ena rin zawn theih mai tur ang chi hman loh tur a ni.
3. Account i hawn dawn khan zawhna leh chhanna awm kha zawhna har deuh hlek kha chhang ang che.
4. Information i dah tlem poh leh hack a harsa tih hriat a \ha.
5. I chhuah dawnin Browser close tawp lovin log-out kher zel ang che.
5. I computer-ah firewall set up la, an-ti virus i hman kha update tha reng ang che.
   
   

INNEIH HMA LEH INNEIH HNU

INNEIH HMA
Mipa : A tawp a tawpah chuan a hrethiam ve ta nge nge e!
Hmeichhia: Kal bosan che i duh em ?
Mipa : Teuh lo mai, a ngaih pawh ngaihtuah chhin suh.
Hmeichhia: Min hmangaih tak tak em ?
Mipa : Teh reng mai.
Hmeichhia: Min bum tawh ngai em ?
Mipa : Teuh lo lutuk! Chutiangte tinge min zawh a..!
Hmeichhia: Min hmangaih reng ang em ?
Mipa : Teh reng mai!
Hmeichhia: Kut min thlak ang em ?
Mipa : Aih, chutiang chi ka ni lo.
Hmeichhia: Engkimah ka ring thlap thei che ang em?
Mipa : Lutuk, aw.. teh reng mai ka tihna.

INNEIH HNU (A hnuai lam atangin chhiar chho ve thung rawh le)

Nupui pasal neih hi Pathian din a ni tih pawh ngaihtuah lem lo, nawmchenna leh mi pahnih duhna tihhlawhtlinna ang leka ngaitu tan chuan thil hlauhawm tak a ni.

Romantic World atangin Reality World kan lut ang a, Lemchanna Stage atanga chhukin Langtlang Stage-ah kan lawn tawh ang. Inchhir hle mahila, Laklawh Stage kan thlen tawh dawn si avangin a pawi tur ang chu a pawi zo vek tawh si ang. Chutih hunah chuan -

‘‘Duat/Boih’’ ---> Hmela/Hmeli or Zawnga/Zawngi

‘nai tuk ce..ne tih’ ---> "Duhlai, chhuak rawh" "Hmangaih, ka chhuak lo ang"

Tawn thar Di ---> ‘Kan lo intawng kher kher hi chu a pawi a ni!’

'Nang chauh lo chu' ---> ‘Nang ka lo nei che hi chu ka va inchhir em!

Wedding is just a 1 day ceremony but marriage is a life long ceremony with sacrifice and commitment!
Hmeichhe buaipui thil in ang 10 !

1. Mipa - Pathian ruahmanna a nih hmel!
2. Anmahni taksa - sam, pian, tin, dul, thau, cher, mawngbawr, hnute, vun rawng,etc. Thauin cher an chak a, cherin thau deuh an duh; sam ngilin sam kir an awt a, sam kirin sam ngil!
3. Midang ngaihdan - midangin an comment dan hi an hre chak ngawih ngawih!
4. Thuruk - A rukin midang an hrilh darh vek zel!
5. Thil thar - Thawmhnaw thar, phone thar, star te news, socond hand Rs. 30 man an neih thar pawh hian an lawm em em mai ni.
6. Mi rel - Midang rel mai tur an hriat loh pawhin an \hianho zinga a awm lo ber talin a tuar thin!
7. Engtin nge mi an awm / khawsak - Midang thawmhnaw hak, an incheidan, an awm dan leh khawsak dante hi (an hriat hlek lohin) an lo buaipui sak ve chiam zel!
8. Thuhnu dâwn - Thil kal tawh siam that theih tawh lohte hi “... ta se... / .. lo ta se...” tia dawn zui vak vak hi an intihhmuh pawh ni miah si lo hian an inan tlanna lam tak a ni!
9. |hian - Mipa emaw hmeichhia emaw thian an mamawh ngawih ngawih, inah leh pawn lam chhuahnaah thian tel lovin chhuah an duh mang lo!
10. Hmangaihna - Hmangaihna hi ‘DUAT’(care) tihnaah an ngai tlangpui!
RILRU vs THINLUNG

1. Ka rilruin 'Ka tan a tha lo a ni' ti mahse ka thinlung erawh chuan 'Ani lo chu' a ti tlat si!
2. Ka rilru chuan 'Beisei tur a awm tawh lo' ti mahse ka thinlung chuan a beisei tlat si!
3. Ka rilru chuan 'Mi nunrawng tak a ni' ti mahse ka thinlung chuan 'Ani tluk an awm thei tawh lo ang' a ti ve tlat bawk si!
4. Ka rilru chuan a diklohna zawng zawng chu chhuichhuak mahse ka thinlung chuan a duhawmna bak a hre thei tlat si lo!
5. Ka rilru chuan 'A rem lo a ni' ti mahse ka thinlung chuan 'Eng pawh ka chungah thleng dawn mah sela' a ti tlat bawk si!
6. Ka rilru chuan 'Hman ami ang kha a ni tawh lo' ti mahse ka thinlung chuan 'Engtin pawh awm mahse' a la ti fan bawk si!
7. Ka rilru chuan 'A duh ve chuang lo che' ti mahse ka thinlung chuan 'Mahse ka duh alawm' a lo ti tlat si!
8. Ka rilru chuan 'Awmzia a awm lo' ti mahse ka thinlung chuan 'Ka thupui ber a ni tlat' a lo ti hlauh si!
9. Ka rilru chuan 'Khawvelah mi pakhat chauh an awm lo' ti mahse ka thinlung chuan 'Amah hi alawm ka khawvel chu’ a lo ti tlat si!
10. Ka rilru chuan 'âtthlak lutuk' ti mahse ka thinlung chuan 'I hrethiam pha ve lovang' a lo ti bawk si!
    Khawi lam tluang nge ka zawh dawn tiin Rilru leh Thinlung te chu ka'n thlir vang vang a... Zawh tur zawk lam hre lovin ka ding ta reng a...
HMANGAIHNA VS DUHNA SATLIAH

1. I hmangaih tak bulah chuan i lungphu a rangin a su dup dup mai thei, mahse, i duh satliah bulah erawh chuan i hlim phur hurh ringawt mai thei!
2. I hmangaih tak mit leh i mit an intawn chuan, i zak sen tan tan mai thei! mahse, i duh satliah anih erawh chuan, i nui sak ringawt mai thei!
3. I hmangaih tak bulah chuan i rilru chhungril dik tak sawi i harsat mai thei, mahse, I duh satliah bulah erawh chuan thil harsa tak a ni lo mai thei!
4. I hmangaih tak tak bulah chuan i lai tut tut mai thei, mahse, I duh satliah bulah erawh chuan i awmdan pangai I hloh kher lo mai thei!
5. I hmangaih tak mitah i en kar ngam lo mai thei,mahse, I duh satliah mitah erawh chuan nui sang chunga en reng pawh a harsa lo mai thei!
6. I hmangaih tak a tah chuan i tahpui mai thei! mahse, i duh satliah erawh chu tahpui lovin i hnem satliah mai thei!
7. Hmangaihna hi mit atangin a lo piang a, duhna erawh hi chu beng atangin a intan!
    I duh satliah thin kha bansan I duh chuan I beng hup tawp mai rawh. Mahse, I hmangaih thin kha bansan i duh avanga i mit i hup ve ringawt anih erawh chuan, vanin chhum rit a ti lutuk a, a dawl zo tawh lovin ruahtui a rawh thlauh ang maiin, i mitte chuan hmangaihna parchhuak zo lo chu rit a ti lutuk a, dawl zo lovin tui a rawn thlauh ngei ang le…!
 THE GOOD, THE BAD AND THE UGLY GUY!

‘‘Mut nachang hre lo, thawh nachang hre lo’’ an tih chhan niawm takin chhungten chaw ei dawnah vawi eng emaw zat min kaihthawh hnuah peih lo hmel zetin ka inbeng kar ar ar a, ‘Ka tho ang nge, ka mu leh phawt ang aw...’ tia uluk taka inngaihtuah niawm takin khumah ka’n \hu leh te te phawt a. A tawpah mit êk nuai chut chut chung leh pai dawt dawtin bathroom lam ka pan a. Zingkar ka neih lohna hi engtik a\ang khan nge tih ka hre mai thei tawh lova, ka ngaihtuah peih hek lo. Chhungte chaw ei an kham fel \ep tawh tihin chawei dawhkan ka’n kil ve a, kan chawhmehho chu ten hmel taka nur no chungin ka’n hawlh kual a, sawisel tur ka zawng nghal bawk a.

    ‘‘Tinge alu kanah hian aieng in telh vak zel a...’’ tiin bul kan \an a, bawngsa ruh lian \ha leng lawng tak chu ka suak a, ka’n khel a, ‘‘Sa lah hi a hmin bawk si lo...cooker..’’ ka tih lai tak chuan ka nu chuan, ‘‘Ngawi reng khan ei mai mai teh, thawh veleha chaw ei te engtin nge a tui reng ang ni’’ a lo ti hlar a. Ka nu thusawi chu hre lo ang maiin, ‘‘Bai hi a al mah mah nih hi, khawmaw, a tui hi han suah belh teh u’’ ka’n tihchhunzawm zat nghal a. Ka nu chuan chawhmeh rawn suah pahin, ‘‘ Chaw-hmeh siam ang ang hi sawisel lovin ei teh u, engmah in tipeih bawk si lo, mahni thawmhnaw pawh in su peih si lo, in \angkai lo em mai’’ min tih tak zêkah chuan ka ngawi a, reiloteah chuan ka kham zui ve ta nghal a.

Facebook Generation Guy       
Ni e, kan inchhung khurah hian ka \angkai lo tak zet a ni, thawmhnaw fai \ha \ha leh nalh ber ber ka duh a, ka inthlaknate lah chu ka room dawhkanah ka vawm thla tawpa, a nih loh leh ka khumah ka theh khawm tawp a, ka wordrobe-a a fai \ha \ha chu ka inbel ve leh tawp zel thin reng a. ‘‘I thawmhnaw kan suk sa te tal hi chu lo thlep fel ve thin teh’’ an tih pawhin ka peih ngai lo kha a nia, kan in chu ka tan chuan ka tlangnelna tak hotel-a thleng ang mai ka ni. Ka ei a, ka mu leh tawpa, a bak chu computer hmaah \hut a ni leh mai. Internet ka khawih theih chhung chu thil dang mamawh vakin ka inhre lova, facebook lama thu ho deuh deuh sawi leh uang tak taka thlalak comment vel mai maiin zan khaw tairêk ka thleng a. Ka tan chuan ka computer chu ka headquarter a ni a, facebook chu ka permanent address, zawn hmuh ka awlsamna ber a ni bawk.

The Branded Guy
    Tui lumin ka inbual a, ka sam chu uluk zetin shampoo man to chi ngatin ka su  thlap a, bathroom-ah chuan ring zetin ka zai lung lung bawk a.  Mak ve deuh mai chu, Biak Inah te hian ka zai peih lo, mitthi inah pawh ka zai ngai miah lo, khawhar hla thiam hi \hing ka ti deuh tlat a nih chu! Mahse, bathroom-ah hi chuan mathei lovin ka zai ngei ngei thin, Bathroom singer dik tak ka lo ni chiang e. Mizo Idol leh Youth Icon-ah te hian Bathroom ken luh phal sela chuan ka pakhatna ve tawh mai thei a ni. Sentimental hla a\angin ka’n \an a, hip hop lamah lutin a tawpah chuan ka rap ta zuah zuah \hin!
    Ka inbual zawh chuan hmanhmawh lo fahranin ka insiam zui a, ka wardrobe a\ang chuan ka thawmhnaw branded ngat ho chu ka pawt thla zung zunga. ‘Cleanliness is next to God’ an tih hi chu a vawng \ha ber leh nunpui berte zinga mi chu ka ni ve ngei ang tih mai turin thawmhnaw ka vawi khat hak tawhte hi chu ka room dawhkanah ka theh khawm hlawm tawp a, a fai \ha lo hi chu ka ha duh lo tlat! Chubakah, branded lo chu ka inhmeh ve miah lo bawk. Ka insiam pah chuan ring zetin hla ka play a, a aia ringin ka zawm bawk a. Ka nu chuan, ‘‘Eng nge maw in awm zia hi le... a hma zawng pawha hla play lo hian in chhuah dawn veleh hian in bei chiam zel mai, ti zawi deuh teh’’ a rawn tih pawh chuan, ‘‘Ka chhuak \ep, a rei dawn chuang hlei nem’’ ka ti a. ‘’Khawnge i chhuah leh dawn tak a...?’’ tiin min zawt nghal vat a, ‘‘Ka \hiannu û in karleh hian pasal a nei dawn a, vawiinah an in kan tihfai pui dawn, chaw kan ei nghal mai thei’’ tih pahin body spray chu ka pawt hawng a, motor ke hawlhthep ri ang maiin ka inkap ri sur sur a.
    Ka addidas pheikhawk thar, hmanni lawka show room-a lo thleng, man to zet chu ka bun mawlh mawlh a. A tawp ber atan ka sam chu gel man to chi ka’n hnawih leh tlawrh a, uluk em emin darthlalang hmaah chuan ka sam chu ka rem leh ta malh malh a, bek sam tawn tawn ka pawt zum a, tukhum tlem ka’n tuai thur deuh hlek a, chhip sam leh chal samte chu a \hen chhim ka hawi tir a, a \hen hmar lam ka hawi tir bawk a, ka inpeih ta. Ka chhuah hma chuan vawi khat darthlalang hmaah chuan ka’n inen chhuak leh vek phawt a, chumi hnu chuan confi zetin  ka bike chahbi ka la a, ka thiannute in lam pan chuan ka inkhalh chhuak ta a ni.

The Good Guy
    Ka \hiannute in ka va thleng chu an in bang an lo \hiat mek a, inti bengvar zetin an thiltih lai chu ka va zawm ve vat a. A nu chuan, ‘‘Valpui, lo ti ve duh suh, i bal ang e’’ a lo ti vat a, ka \hiannu pawh chuan, ‘‘Ni e, i fai si, lo va \hu mai mai rawh’’ a lo ti a, ‘‘Ho lutuk, pui tur che u in alawm ka lo kal le’’ ka’n ti vei thar thar a. Kohhran leh khawtlang huapa hnatlan-naah pawh thawmhnaw \ha leh fai tak nena kal ching kha ka ni ve hrim hrim a, chubakah chhass nute bulah chuan mark tih \hat kha ngai ve pah bawk nen, nalh hle mah ila, a taima ber anga chet kha a ngai ve tlat. Bang ho chu kan lakthlak fel vek hnu chuan cup-board lian pui pui leh showcase te chu kan zawn kual vel a, a taima ber ang maiin ka phe vat vat a, ka intih fel tum lutuk na lamah vawi khat erawh ka che sual chiang kher mai.
    Thingrem lian ang reng tak hi hnuhsawn a ngai a, keimaha va tih mai ka tum a, ka \hiannu pa chuan, ‘‘Thingpui in phawt ila, nakinah a huhovin kan ti leh dawn nia, a rit bawk sia’’ a tih pawh chuan, ‘‘A harsa hleinem’’ tih pahin keimahin ka hnuk lui a, rin aiin a lo rit a, mahni chuan ka hnuksawn zo ta mang lova. Min lo en deuh \hap bawk si avangin tlawmah ka la a, mawngkaw tha zawng zawng nen ka’n hnuk chiam a, a kal zawt a, chutih rual chuan a ri tuarh bawk a. Eng nge ni ri tuarh chu le tia ka’n en chuuuuh...carpet a lo thler duai chu niin! A nu leh pa hmel ka va en, an lo tum deuh hmak bawk si, ka zak leh lai, inthlahrung bawk si chuan thingrem lianpui ka hnuhsawn tawh chu theihtawpin ka’n nawr let leh ringawt a, engmah a sawt tawh der si lova, hmai a sen tawn tawn a, hnar a va han lian \ha lurh lurh em! Ka mark score tawh sa zawng zawng kha pentui sen hmangin lianpuiin keimah ngeiin ka X leh ta kulh ni berin ka hre hial!
    Chhun thingpui vel kan in zawh chuan thahrui ngah ber leh taima chungchuang ni awm takin ka che leh ta sauh sauh a, in lama ka tih peih lo tur \ha \hate chu ka \hiannu nu leh pate hmaah chuan hrilh chawp ngai hauh lovin ka ti zung zung a. Dar 3 velah chuan inchhung chu kan singsa fel thei ta. Chumi zawh chuan inlengte \hutna tur YMA \huthleng put a ngai a, ‘‘Nang chu lo \hu hahdam tawh rawh, i chau tawh awm si a, kan nauteho hian \huthleng chu zuk pu rawh se’’ an tih pawh chuan a tha za ber ang maiin, ‘‘Tlangval laiin hah kan hre tak tak hlei nem’’ tih pahin Hall lamah chuan ka tlan liam ve leh ta a. Ka chhungte chuan min tir se, ka peih lo tur chian zia ka hre reng, tirh enah pawh min en kherin ka ring lo, mahse, hei chu ka \hiannu te in a ni tlat, ‘Lemchanna khawvel’ ah ka cheng mek bawk a, \huthleng pawh chu ka thiar pui leh ta vek a.
    Reilote ka \hut hnu chuan ka \hiannu chuan pangpar tui pek a tum a, chu pawh chu ka pek pui leh vek. Inchung zawl rawngbawlna leh chaw eina tura an buatsaih kil sirah chuan broiler ar an vulh \euh mai a, a hnuaia ar-êk chu a rimchhe dawn sia tih thuah ar-êk chu ka phiat leh ta, ka addidas pheikhawk sing man dawn nen chuan a inhmeh loh zia hre tho mahila, ka chhasste ar-êk a ni tlat! ‘‘Lo ti duh tawh suh’’ an tihte chu, ‘Ti mawlh mawlh rawh’’ tihna ang vel a ni. Ka chhasste inah chuan tih hreh leh tih peih loh reng ka nei lo, ‘Lemchanna khawvel’ a cheng ka ni miau alawm. Tlai chawhmeh tura ar min talh tir thisen ka NIKE t-shirt-a kai te chu hre awm pawhin ka lang lova, gas-a ar ka rawh leh ka thawmhnaw man to lutuk, ke hmawr a\anga chhip ler thlenga branded ngatin a tuamhlawmte chu a inrem thlawt lo tih ka hria, mahse, pawi ka ti lo lui tlat. ‘Chhiahhlawh \ha mi’ an sawi ang maiin tih tur \ul tawh phawt chu mawng pawh hung hman lovin ka ti zung zung a ni ber mai, kan ina ka awm dan nen chuan lei leh van a ni ringawt mai!
    A thui lutuk dawn, bawngke ka rawh sak a, ka ziah fai sak leh vek dante, kan gas la tura mu\ia ka rawih ziah laia an gas ka chânpui dan leh ka put sak dan zawng zawngte, an inhnuai siamna tura zan laia brick rawn thleng zing khawvar hmaa ka thiarpui zawh vek thute, thil dang tam tak chu sawi tawh lo mai ang. Kan inchhung khura ka \angkai loh zia leh ka laktlak loh zia hre hauh lovin ka chhass nu leh pa leh chungte chuan tlangval fel leh taima berah min chhuah lawi a, an lakah chuan ‘I am the Good Guy!’

The Bad and the Ugly Guy
    Makpa \ha tak turah min ngai reng a, mahse, ka nihna dik tak erawh an hre hauh thung si lo. Han innei chiah ila, ka nihna dik tak leh ka ze dik tak hi ka thup reng thei dawn si lova. Inti changkang ve satliah engmah ni si lo ka nihnate, ka thawhchhuah a\anga chawhmeh vawi khat pawh la lei hawt si lova chawhmeh ka duhtui  si zia leh chaw ei tui loh hre tak ka nih dan te an la hre ngei ang le. Tel man leh buhfai man pawh hre lova chaw ei tui lo ve satliah ringawt \hin ka nih ziate nen. Thil ka intihhriat dante, thil \ha leh changkang ka hriat dan em emte, midang \hing ka tih \hin zia leh mawl ka tih \hin ziate, chutih ruala khawtlang leh ram hmasawnna atana râwn tlak ka nih leh mang si lo ziate chu a takin a lo la lang chhuak ngei ang le.
    Chhungte thawh-chhuah saa motor thar leh bike chhuak thar awt \hin ka nih ziate, nula rim nan motor nalh leh bike changkang tak hmang \hin mah ila, chhungte petrol man dil \hin ka nih zia te, cellphone changkang tak hum chunga balance ka neih mang loh \hin si ziate, top up man ka dil zin ziate chu thup reng theih loh hun a lo thleng ngei ang le. Internet \hutchilh reng e ti lo chuan bill pek a hun meuh chuan ka chhungte ka dil ziah \hin tihte chu hre lo law law se la a pawi lo khawp ang. Thawmhnaw branded lo chu inbel duh si lo khan,  bank balance chhuan tur engmah ka neih leh si loh ziate, dam mawh hritlante lo thlengin natna khirh tawp kan chungah lo tla ta se, \henawm leh hmelhriatte pawisa puk chawpa phai pan tum ve ringawt tur ka nih ziate chu a lo thleng ngei ang le.
    Inti changkang takin thawmhnaw changkang tak ka inbel a, lirthei chak deuh deuhin ka khalh a, cellphone man to leh changkang tak ka hum bawk a, chutih rualin investment leh insurance ten an tihbuai phak loh khawpin hmalam thlirna lamah ka pachhe leh si! Naktuk chu sawi loh, thla leh pawh ngaihtuah pha lo khawpin ka vision a tawi leh si. Midang pawhin an ti alawm le tih avangin nupui rukte chu ka la tum deuh deuh! Buhfai no 1 thlak belh mai a nih loh zia leh artui kan thiam mai a tawk loh ziate chu hre ve bawk mahila, kum 5 hnuah khawiah nge kan awm ang tih ngaihtuahnate chuan ka rilruah hmun reng an chang phak si lo alawm le! Chhungkua pawh din hlei thei lo tur tan chuan kan sikul kal laia Chief Minister nih kan lo tum ve thinte kha chu a va hla tak em!
    Nupuite duhzawng tih sak thei lo PASAL, fate duhzawng leh mamawh tih sak theih lo PA, sikul thaah luh tir thei lo PA, hunpui lo thlen huna an duhzawng leh mamawh zawng lei sak thei lo PA, an damloh palh pawha damdawi in changtlung leh damdawi \haa enkawlna tur nei lo PA nih mai hmabak niin ka inhre tlat. Tunah ‘‘Duat’’ tih bakin ka ko phal lo, ani lahin, ‘‘Boih’’ min ti hnap thin, chutih hunah erawh chuan, ‘Hmela’ leh ‘Hmeli’ te kan ni lovang tih a sawi theih loh, ‘Zawnga... Zawngi’ tiin kan inchhungah ngei zawng a rawn tla lut lovang tih pawh a sawi theih loh, a chhan chu lemchan hun kha a tawp tawh dawn miau si a. Tuna, ‘nai tuk ce..ne tih’ kan tih kur dup ngei kha chutiang hunah meuh chuanROMANTIC WORLD atangin REALITY WORLD kan lut tawh dawn a, LEMCHANNA STAGE puanzar khar a nih tawh bawk dawn avangin rilru rum vawng vawng chungin ‘Kan lo intawng kher kher hi chu a pawi a ni’ ‘Nang ka lo nei che hi chu ka va inchhir em...’ kan la ti mai thei a ni. Hetah hian duhtawk teh ang, heti ringawt chu a dik dawn lo, Lemchanna Stage atanga Reality Stage leh Laklawh-Stage kan thlen rual palh hlauh chuan a pawi dawn em mai, ka insiam that a ngai tlat.





I LO HRE TAWH NGAI EM ?

1. Sakuh hi tuiah a lâng (float) thei!
2. Monalisa hian mithmul a nei lo, an hun lai fashion a nih avangin!
3. Statue of Liberty kut zungchal hi feet 8 a sei a ni!
4. Saptawngah chuan ‘SET’ hian awmze hrang hrang a ngah ber!
5. Bill Clinton-a khan kum 8 US President a nih chhung khan E-Mail vawi 2 chiah a thawn chhuak hman!
6. Octopus hian lung(hearts) pathum a nei!
7. Zawhte ho hi vei khawr (left pawed) deuh vek an ni!
8. Blue Whale lei (tongue) hi sai puitling aiin a rit zawk!
9. Rawtuai & Mautuai (bambooshoot) hi darkar 24 chhungin feet 3 zeta sangin an thang thei!
10. Playing Card-a lal(King) hmuihmul nei lo awmchhun chu Toka(Hearts) King chiah hi a ni!
11. Las Vegas, ‘Pathian tih loh chu a awm vek’ tia an sawi thin nawmchenna khawpuia Gambling Casinos ah khuan sana (clock) an dah ngai miah lo!
12. Lipstick-ah hian sangha phuhlip(scales) an telh deuh vek!
13. Electric Chair hi ha siamtu (dentist) hmuh chhuah a ni daih!
14. Sanghawngsei (camel) hian mit vun (eyelid) pathum a nei!
15. Chukchu hi a lu bun hnu pawhin chawlhkar tam tak a la dam thei!
16. Iceland-ah chuan restaurant-a tips inpek hi inhmuhsitna(insult) a ni!
17. Kutzia/ze thlalak (fingerprints) a in ang lo vek ang chiahin lei thlalak (tongueprints) hi a in ang lo vek!
18. Purun sen kheh lai hian thelret thial ila, mittui a tla ngai lo an tih chu!
19. Kut tin (nail) hi ke tin aiin a let liin a thang chak zawk!
20. Khawvela tlumpi zawng zawng leh mihring zawng zawng rih zawng ratio chu 10:1 a ni!



PILE
 
“Ka pile a nâ, tunlai chu ka inthiar a nuam lo”

Hetiang \awngkam hi i lo
        hre ve fo tawh \hin awm e. Zûk leh hmuam ngaina hnam leh thingpui heh tak hnam kan nih avangte hi a ni mahna, mi tam tak hian pile kaihhnawih harsatna hi kan ngah em em ni.

Eng nge pile chu ?

    Pile hi a awmzia chu a mawlmang thei ang bera sawi chuan êk paha thi far emaw bâwk lawr kan ti thei awm e. A tlangpuiin, pile ringawt hi a nâ lo tura ngaih a ni, nâ  a tel chuan natna dang kaihhnawih a tel duh viau \hin.
    Pile hi a awlsam zawng-in chi 4-ah \hen a ni a -
    1. First degree - Ek zawnga thi mahse bâwk khawih fuh tur awm lo.
    2. Second Degree - Ek zawnga thi, êk zawng chauha bâwk rawn awm \hin, amaha let leh mai \hin.
    3. Third Degree - Ek zawnga thi awm bawk, bâwk rawn chhuak tel bawk mah se nawr luh leh theih.
    4. Fourth Degree - Ek zawnga thi chhuak, bâwk rawn chhuak bawk, bâwk nawr luh leh theih tawh loh.
    A \hen hran dan hrang hrang a\ang khian pile natna awmdan tlangpui chu a hriat theih awm e, nâ hi a tel ngai mang lo tih kan hriat tel a pawimawh hle. Ek zawng thi, bâwk rawn chhuak bawk, nâ em em \hin hi chu a tlangpuiin mi tam zawkah chuan  ‘Fissure’ kan tih hi a ni \hin a, kum upa lamah chuan cancer te pawh pile ang deuhin a rawn inlan ve \hin a ni.

Pile awmna chhante

    Pile awm chhan tam tak a awm a, sawi vek sen pawh a ni lem lo ang, mahse, kan ram anga pawimawh chin ang chauh han tarlang ila -
    Pile siamtu pawimawh taka hriat chu êk zawnga san vak vak hi a ni. A tlangpuiin, êk khal chi emaw inthiar harsat \hin hoah hian a awm duh em em a ni. Zûk leh hmuam avanga êk khal/mumal lo hi kan ramah chuan kan tam hle awm e. Chhan hrang hrang avanga chaw hunbi neih mumal loah te hian a tam hlea hriat a ni. Hmeichhiaah a tam zual bik duh a, vawih insum emaw êk insum emaw hrat lutuk vangte pawh hian a awm thei a ni. Kaw\halo emaw santên kan tih lampang neihte hian pile a insiam hma duh bik em em angaih a ni bawk. Chhan dang lehah chuan pum chhung nemna (pressure) sang bikah a awm duh a - naupai vangte, thau lutuk, pum chhunga bawk lian tham, khuh benvawn, hritlang benvawn, zun-kawng emaw ril fel loh vanga inthiar zawnga san vak vak ngai \hin hoah te hian a awm duh bik hle bawk a ni. Tin, zû vanga thin \ha lo nei nasa tawh takah pile hi a awm duh le a, fimkhur a ngai leh zual hle a ni. Pianpui \hat lohna (mawngbawr tinem chak lo /thisenzam chak lo) taksa pianphung dik tawk loh avangte pawha awm theia ngaih a ni.

A lan chhuah dan

    A lan chhuah dan tlangpui chu ek zawnga thisen lar lo far fep fep \hin a ni tlang pui a, bawk awm hnua hre ve chauh pawh an awm \hin. Kaihhnawih dang a neih chuan êk zawnga nâ te, bawlhhlawh chhuak (discharge) emaw mawngbawr thak te pawh a tel ve \hin. Dâng sâwp khawpa pile lo nei rei tawh, inhre ngai miah lo pawh an awm ve \hin bawk.

Pile leh natna dangte

    Pile hi enkawl vat loh chuan natna dang \ha lo tak tak a kângkai thei a, ulcer te a insiam thei a -
    1. Fibrosis (benvawn reh thei lo sak \el \ul)
    2. Strangulation (taksa peng thisen tlakchham avanga reh hlum/thih)
    3. Thrombosis (thisen zama hlawm kalkual thei)
    4. Gangrene (taksa \awih/nung thei tawh lo, infectin hnai la te thlengin a siam thei a ni.

Pile enkawl dan

    A enkawl dan han tih hian \hen hnihin ti ta ila -

    1. Damdawi hmanga enkawl - Second degree thleng hi chu zai loha enkawl dam thei a ni a, third degree hi chu zai ngai tura ngaih a ni (an zai nghal vek kher lo, damdawi hmanga enkawl phawt te a \hen chuan an duh \hin). Damdawi ei chi emaw hnawih chi bakah hian pile chiu (injection therapy) te pawh tih theih a ni.

    2. Zai (Surgery) - Zai tih hian pile hren (banding), a deh ral emaw zai (Haemorr-hoidectomy) te a ni.
    Damdawi te hi mahnia ei ngawt chi ani lova, kan sawi tawh angin natna dang tam tak pile ang taka awm ve \hin a awm. Chuvangin, doctor pan vat a \ha ber a ni, zai ngaih  kher lova enkawl dam thei a tam a, chuvangin zai hlauh avanga inentir hrehte hi a \ha lo em em a ni. A rang lamin doctor pan la, pile tei lovin hringnun hmang ang che.

- Dr. C. Laldinpuia
(Hriselna, May, 2013)
Facebook hi nuam tih loh rual a lo ni lo!

Facebook hi nuam tih loh chi rual a ni lo,  mihring duh zawng a lo kim em a ni.

1. Rilru vei zawng inbunruahna :A changa rilru vei zawng nei vek kan ni, ram leh khawtlang kan vei emaw, chhungkua kan vei emaw, pawl tu te emaw, mimal leh ngaihzawng a ni emaw, hetiang hunah hian mihring tupawh hian inbunruahna tur kan duh a, min ngaithlatu tur kan mamawh ngawih ngawih thin. I lawmna emaw rilru hahna emaw, thinrimna emaw i chhungrila so but but leihbuakna hmun remchang hnai ber chu facebook a lo ni. Khawi hmun atang pawhin i ti thei a, nangma thu liau liauin i ti thei bawk! Thlakhlelh loh rual a ni love.

2. Attention : Tu mihring fa zingah ngaihsak leh ngaihven duh lo tu nge awm ang ? A tak taka ngaihsak hlawh lo tak khan i propic leh thlalak nalh tih avangin ngaihsaktu i nei ta \euh a, i status te chuan ngaihventu a nei ta! A taka engvaka an ngaih loh teh reng nen che, i thu post avangin ngaihventu i ngah a, i lakah attention an pe ta \hup \hup ta mai! Attention i dawn tamna ber a nih avangin eng vangin nge nuam lo i tih teh lul ang le..!

3. Inbiakpawhna rang ber tia an sawi \hin TV aia chak chu 'Hmeichhe hrilh' a ni a, hmeichhe hrilh aiin he SNS 'Facebook' hi khawvel thil thleng hriatna rang leh chak ber a ni ta tlat! Kan veng chhung, kan khua, kan ram, ram pawn, eng chanchin pawh, thu thar lam ber hriat kan duh chuan facebook ka'n keu dun dun mai loh nakah!

4. |hian ngaina lo kan awm lo : |hiante bul tluk a awm thei love. |hiante tel lo chuan khawi hmun mah hi a nuam tak tak thei \hin lo a, \hian pali panga vel chauh nei thin khan sang chuang i nei ta thut mai a, \hian ngaina lo tu nge awm le ? |hiante bula awm chu tupawhin nuam kan ti vek angin facebook i \hutchilh, i mutchilh, i dinchilh reng hi a awm asin!

5. Mi naran/satliahte thiltihtheihna : Tumah i ni lo, eng function-ah mah thu i sawi ngai lo, i ngaihdante kha sawi duh ve pawh ni la, political platform i nei lo hrim hrim. Mahse, khawvel mipui hmaa i thusawi theihna stage chu facebook hi a ni e, i duh i sawisel a, i duh i fak a, daltu i nei love, mahni inchhung lum atangin voice i nei ta tlat avangin engvangin nge facebook hi nuam lo i tih teh lul ang ni!

6. Inrimna hmunpui a ni : Nula leh tlangval chu sawi loh kawplai nei hlei hlei tan vanduaithlak takin a aia remchang inrimna a awm chuang lo! Tun laiah nula duh apiang a rim theih tawh loh, i hmeltha tihte inah khan va leng ve ngawt teh, "Eng nge ni ta ? Eng nge i duh?" an lo ti hu mai ang che. Chuvangin i biak ve theihna hmun awmchhun chu facebook a ni e. Kawplai nei tan inchhungkhurah inhmuh a rem si lo, kawppui te awm loh lai leh mut hnua inrimna remchang lutukah facebook hi a lo tang ta a nih hi! Fimkhur rawh, tun laia nupa leh inngaizawng in\henna chhan tam ber chu facebook a ni e.
    Facebook thiltihtheihna hi kan nel sual ang tih erawh a hlauhawm tak zet. Movement lian tak tak lo chhuahna channel ah a lo \ang tawh \hin a, mi \henkhat mualphona leh damchhunga chhiatna thlentuah a lo \ang tawh bawk a. Lung in tan phah ta te pawh an tam, \hian insiamna hmun a nih rualin hmelma insiamna hmun a ni bawk. Engkim hian sir hnih a nei zel tih kan hriat reng a \ha. Sawi tur a tam, engpawhnise, kan hriat reng tur chu, facebook hi kan hman thiam chuan ‘Chhiahhlawh fel leh \angkai tak’ a ni ang a, chuti a nih loh erawh chuan, ‘Pu (boss) min thununtu sual tak’ a ni ang.
Bawnghnute chhuan liam fo mai hi...
    Bawnghnute kan han chhuang a, kan han vil a, kan en reng a, a so dawn ta lo emaw tih turin a ngawi vung vung a, kan han hawi san zawk a, a lo so liam phut \hin. A chang phei chuan vil reng chungte hian a rawn phul liam chiam fo bawk \hin. Bawnghnute chhuan liam hi a uihawm a, chu mai bakah stove a ti bal a, a ti tuiêk duh hle bawk.

A so/phul liamna chhan :         Bawnghnuteah hian Fat leh Protein a tam em em a, bawnghnute kan han chhuang a, a lo lum khan Fat leh Protein-te chu chunglamah an awm a, a chhah em avangin tuihu (vapor) lo chhuak tur kha an dang ta tlat a. Bawnghnute kha a sa telh telh a, tuihu (vapor) a tam telh telh a, mahse, kha tui hu chhuak tur kha a chung lânga Fat leh Protein chhah tak awm khan a lo dan zel avangin a chhungah an awmkhawm a, chhuahna tur zawngin boruak kua an zawng reng a. Hei vang hian bawnghnute so chhuah tak tak hmain a sir kual velah a rawn so phuan berh berh i hmu fo ngei ang. Bawnghnute a sat tak tak a, tuihu chhuak a tam tak emah chuan nêkna (pressure) na lutuk chuan vawilehkhatah a daltu Fat leh Protein te chu a rawn nek chho ta chiam a, a rawn so liam ta phut thin a lo ni. Hemi awmzia ber chu tui so hu (vapor) chhuak mai tur chhuak mai thei lo khan a tawpah an rawn nek ta vak a, Fat leh Protein te khan an lo dal zo tawh lova, bawnghnute chu a so liam ta pur pur thin a nih chu.
Hmangchang :
    Bawnghnute i chhuan reng rengin tuihu chhuahna turin bawnghnute belah khan fianpui emaw fian lian lam deuh hawlh lut tawp la, chu chuan tuihu (Vapor) lo chhuahna tur kua a siam ang a, a so liam phut ang chi kha i pumpelh thei ngei ang. Fian kher lo pawh thil dang a hman theih vek a ni.

Purunsenin min vel!
    Ruai\heh ni khua leh chawi ei khawmte hian purunsen a tel lo thei ta lo, mahse, a buaithlak ta ber chu mit a ûr a, a thîp a, mittui a tla duh em em hi a ni. Patling sek pui pui pawh hian meng \ha ngam mang lo leh sir lam hawi deuh chungin purunsen an han zai/chan a, chawhtawlh khat an zai/chan zawh meuh chuan an mittui a tla phung tawh mai \hin.
Mittui a tlak chhan : 
    Purun kan chan hian purun cells chhunga chemical chi khat, ‘Propanethial S-oxide’ an tih chu a per chhuak \hin a, hei hi purun cells chhunga Amino Acids a\anga lo insiam a ni. Propanethial S oxide chuan mit a fuh a, mit hnâwm nen chemical reaction lo awmin Sulfuric Acid an insiam a, chu chuan mit a ti thîp ta em em \hin a, rilru nat lam pawh ni lovin leh \ahbelh vang pawh ni hauh lovin mittui a rawn tla ta pur \hin a lo ni.
Hmangchang :
1) Purun i chan hmain tuiah chiah phawt \hin ang che. (Tui khan Propanethial S Oxide a chiahzawp).
2) Tuia chiah aia la \ha zawk fo chu i chan hmain freezer-ah minute 10-15 vel dah la, acid chemical a tichhuah \hin kha a titlem a, a \ha khawp mai.
3) A vang tan zawng ni lovin a dungzui zawngin chan/zai \hin ang che.
4) Chemte hriam tak hmang ang che, chemte bil i hman chuan ‘Propanethial S-oxide’ a chhuak tam \hin.
5) Purun chan/zai laiin \helret \hial ang che (Hei erawh scientific proof ka la hre lem lo)

Mobile Balance Mobile Danga Transfer Dan...

    Pre-Paid hmang te, balance neih loh laklawh thut, mamawh em em si, top up thunna remchang mai awm lohna hun leh hmuna awm te tan i chhungte leh \hian hnaite a\angin hetiang hian an balance i pûk mai thei e (an phal a nih chuan...)
TATA DOCOMO :- Hetiang hian message type rawh:BT<space>Mobile Number<space>balance i transfer duh zat, send it to >>54321.

VODAFONE:-Send Tran (Balance i transfer duh zat) (I transfer-na tur phone Number) to 144 (toll free) or Dial *131*20*<phone number># & press call button.

BSNL:-Just send sms as GIFT<Space>mobile number<space>and send it to >>53733.

AIRTEL:-Dial>>*141*<phone number># & press call button ? 50/- thleng i transfer thei.

IDEA:-Dial *567*friend's mobile number*balance i transfer tur zat# [eg:*567*9092XXXXXX*50#] Terms and conditions:Charge ? 2/- for this method.

AIRCEL:-*122*666# Notification i dawng anga transfer i thlang ang.I transfer theih zat = 5,10,25,50,100 I transfer hnu ah sms i dawng ang.

Thosi hlauh limbu (neembu) leh lawngpar!
    Tun laiin khua a lum a, thosilen zar a peih awm lova, puan sin a peihawm bawk si lo, thosi a tam bawk si a, chutih rualin balm i hnawih thin kha rimchhia i tih em avangin i hnawih peih bawk si lo.  Goodnite emaw thosi huat chi thil chhit mai tur i nei lo a nih chuan thil hote anga lang \ha ve deuh chu - nimbu hi a laiah bung hmawk la, lawngpar (clove) vit bur mawlh mawlh la, i mutna bulah khan dah tawp rawh.

An ti...An ti...An ti...

1) Period pumnaah hian kawlthei hnah no hi ei a \ha, pum a dam an ti!
2) Thil mawm lam ei apianga kaw\halo \hinte tan chawei kham veleh Thingfanghma (Papaya) ei a \ha hle an ti!
3) Khawihli i neih chuan no chhungah lapua tlem dah la, chu chu hal ang che. Lapua a thih hma khan i khoihli laiah tak khan zuk hup thuk roh. Amahin a inhnai char char mai ang. A na miah lo lehnghal an tih chu!
4) Carrot vuai tawh hi a hmawr tan bung ila tuiah chiahin a lo puam \ha leh thei an ti!
5) Tleirawl hmai bawl nasa tan hmarcha ei tam a \ha lo an ti!
6) Chawhmeh leh purun channa kut rim nam tihreh nan lapua ser tuia chiaha hruk a \ha an ti!

Wednesday 27 March 2013

HOLI KA LO HMANG VE TAWH

Kum 8 lai a liam ve ta reng mai, kha mi ni ka HOLI hman dan kha lung tilengtu pakhat a tling ve ta hial e.

A tuk lama Mizorama haw tur ka nih avangin lu meh ka duh a, thiante chuan pawn lama chhuak lo turin min ti a, "Ho lutuk" ti chungin ka chhuak lui a. Lumehna dawr ka thleng hman lo deuh tihah chuan kawtthlerah hian mipui tam zet hi an lo pungkhawm a, rawng an lo intheh chuaih chuaih a, ri thei zawng zawng an kawl ta emaw tih tur hian a thenin khuang an vua, a thenin tawtawrawt an ham, a thenin thin rik chi hrang hrang an chhep ri, a ri muah muah a ni ber mai. Khawlaia an hmuh apiang chu an man bet a, a phut chi leh a tui chi rawng hrang hrang an tat lui mawlh mawlh bawk a, tumah reng chu hmel hmuh tlak awm lo khawpin rawng sen, rawng eng, rawng hring, rawng dum leh rawng mak tak tak nen an hawi rang ruai hlawm a.

Min rawn tah ve hlau zet hian lumehna dawr chu ka pan hlawk hlawk a, mahse, ka hlauh ang ngei ngei chuan min rawn bawr ta huk mai. Ka hmai, ka ban leh ka ngawng a rem lai laiah chuan an rawn tat ta nawk nawk a, kei lah ka lo tang nasa, ka t-shirt hak laite chu an pawt fan dawr dawr a, an hlim a, ka hnung zangah te chu pawnchhia rawng tuia chiah chuan an hru ta nawk nawk a. A then phei chuan ka kekawr bul chu keuin ka mawngah te chuan an rawn chulh tak mawlh mawlh a, min chelh hneh em avangin tal nasa hle mahila, tingaihna a wm ngang lo.

Min thlah meuh chuan ka t-shirt man tlawm hak lai chu a lian ta kher mai, a nghawngah chuan awlsam takin lu pathum a rualin a leng tawh ngei ang. A zak tawn tawn a thler duai bawk a, ka mawng an tahna en tum chuan ka'n inkeu a, ka underpant rawngte chu min lo thlak sak ve tawh chu niin. Ka lung hi a awi thei thlawl lo, engtin emaw tak tih let ve ka chak kher mai. Tih tur leh tihngaihna ka hre mai si lova, ka ngaihtuaha, tih dan tur ka hre chhuak ta.

Lumehna dawr bulah chuan baltin ka hmu fuh a, ka la lawk a, an tamna laiah chuan va pheiin rawng hrang hrang an neih chu ka va dil a, baltin-ah tuiah ka chawk duh e ka va ti a, min lo pe teuh a, tichuan, Lumehna bathroom-ah luh puiin tuiin ka chawk kawi vek a, tichuan, a chhungah chuan ka zung ta hiau hiau a, uluk takin hmawlhin ka chawk leh vek a, ka tlan let a, a lo hnai ber chu ka va pe a. Ani chuan phur em em hian pawnchhia a lo chiah bawrh a, a remchang apiang chu a tat ta nawk nawk a, a va han nuam reuh mai mai tak em! Chung vai chhe ho ka zun ngei hmanga an infiam vel ka hmuh chuan ka rilru chhungril chuan evil smile a rawn pe chhuak chuaih chuaih a, "Bye guys, enjoy" tia au lauh lauh chungin lu pawh met ta lo chuan ka tlan san ta a ni.

An rawng hi a chemical a chak hle a ni ngei ang, Mizoram ka thlen hnu daih kar khat liam hnuah pawh arngeng ka deh a, arngeng hawlphum lu chu HOLI rawng a la kai va va a nih chu mawle.

Wednesday 20 March 2013

TUI VAWT BOTTLE HNIH

Ka mutui lai chu ka lukham hnuaia ka cellphone vibrate chur chur avang chuan ka harh zawk a, mutchhuak meng phi sung chungin ka cellphone chu ka’n en a, ‘1 New Message’ tih chu ka hawng a, ka thianpa Sanga message a lo ni a. “Thianpa, hei Durtlang Damdawi Inah kan lut a, naktuk zingah Fridge tui vawt tawk bottle hnih min rawn ken rawh aw”. Sana ka’n en a, dar 3 chiah chiah a ni a, ‘A va’n zia lo thin e aw... dar 6 velah tho ila, ka han pe ang’ ka ti rilru a, ka zin haw ka chauh em avangin ka muhil zui leh nghal ta mai a.

Ka thianpa Sanga nen hian kan naupan tet atanga inkawm tawh kan ni a, thu chhia a tha engkim kan inhrilh ve thin. Chhungkaw harsatna atanga ngaihzawng boruak zawng zawng pawh kan inhriat sak thlap bawk thin a, kan inkarah thuruk a awm ngai lo. Thil lawmawm kan nunah lo thleng se, chhungte aiin kan inhrilh hmasa a, harsatna leh buaina kan tawh lahin chuti tho, kan inlawmpuiin kan intawrhpui thin. ‘Harsatna leh remchanlohna bikte a awm nih loh chuan nupui neih hunah pawh thiana inhmanah’ tia kan sawi dun thin ang ngeiin phaia lehkha zira ka awm laiin nupui a neih tur thu min rawn hrilh a, kan exam nena insu buai lo turin inneih ni ruat turin ka lo ti ve ringawt a, a chhungte leh palaite rawnin an lo siam ve mai bawk a. Tichuan, Laipuitlang Biak Inah ropui takin nupui a nei a, kei chu thianah ka tang ta a ni. Kei ve thung erawh chu, nupui ka hmuh zawh loh vang pawh ni lovin, (ni deuh tho siin!) nupui ka la nei lova, ka neih ve hunah thiana hman ve ngei pawh ka tum a ni.

Ka thianpa Sanga hi vanduaithlak takin a lung a that loh avangin a naupan lai pawhin Damdawi Inah a lut zauh zauh a, a tha chhuak ve leh mai bawk thin. Thil mak tak mai chu a tlangval lai hian meizial pawh zu lo, kuhva tak ngial pawh ei ngai lo khawpa fihlim a nih laiin nupui a neih hnu hian zuin ve zeuh zeuh a ching thar a. Hei vang hian a tlangval laia a hriat ngai lem loh pumna a nei ta fo mai a, damdawi in lam pawh an luh phah fo thin. A nupui Zualtei hi naupangtee ti lo chuan Kohhran bel tlat hmeichhia, tawngtai peih em em a ni a, Sangtea vang hian chaw nghei tawngtaina a nei fo thin a, a mangan chang deuhte hi chuan Sangtea zilh turte hian min rawn phone ve tawp thin. Mahse, kei phai lama ka awm avangin tih theih vak ka nei lova, Sanga chu ka phone-a, ka thiam leh theih ang tawk tawkin ka han hau ve thin. Zu tuina a pawh tawh nge sualin a thinlung a tisak tlat tawh zawk, zu a in nasa telh telh a, a taksain a tlin ta mang lova. Thichhawng lek lekin tum khat phei chu Aizawl Civil Hospital casualty-ah an inphur thla a, kal mai turin a chhungte phei chuan an ngai hman tawh hial a ni. Amaherawh chu Pathianin a khawngaih a, a sualnaah boral a phal lo a ni ang e, hemi tum hian damtein a lo chhuak leh hlauh, mahse, dam ver vawr hmel a hmu ngai ta meuh lo.

A nupui Zualtein bang lova a tawngtai sak thinna chu chhanin a awm ta a ni ngei ang, Pathian duhna a nei chho tan a, ‘Camp luh luh a ngai lo’ ti thin kha camp-ah te a lut ve a, a rawn hlim chhuak chiam lem lo naa, a mizia a inthlak nasa hle tih min rawn hrilh tum chuan ka hlim kher mai. Phai lam atanga ka haw chho veleh kan in lama ka haw hmain an in ka tlawh a, T-Shirt leh Bible (NIV version) ka hawn chu ka pe a, “Khawimaw, i ha tawk dawn em?” ka tia, a han ha chhin a, a lo tawk chiah chiah a, a lawm thiam khawp mai. “Zualtei tana ka shawl hawn ka pek rual chuan a fapa kum 4 chu Police car (control theih ang chi) ka pe bawk a, kan ri chelchul a, kan hlim tlang kher mai. “Chaw ei ve nghal rawh” tiin min sawm chiam naa, in lam ka la thleng si lova, “Remchang hmasa berah ka rawn ei dawn nia” ti chungin ka inthlah ta a ni. He mi tuma a chawei hi a damchhung atana a chawiei hnuhnung ber tur a ni tih hre lawk ila chu i he lovin “Awle, teh reng mai” tiin ka ei nghal ngei ang, mahse, mihring tumah hian kan hmalam second khat pawh kan hre si lo ale!

Chutia ‘Dar 6 velah ka tho ang a, tui vawt chu ka han pe ang’ ti rilru chunga ka muhil zui kha ka phone ri bawkin min tiharh leh a, number ringawt a lan avangin tunge a ni tih ka hre mai lova, ka pick up chiah chu, “Siama ni em ?” “Aw ni e, eng nge ni ta ?” “I thianpa a awm ta lo, tunah khan a kal chiah” A thusawi awmzia chu ka hre nghal, mahse, rin harsa ka tih em avangin, “Tu maw, tu ka thianpa maw?” ka’n ti leh hram a. “Sanga, Zualtei pasal”. Ring lo mahila a rawn sawi chiang si a, ka ring phal lo a ni ber mai. Ka phu chiang lutuk chu ka khumah chuan ka thu chhuak nghal awt a, ka phone-ah chuan dar zat ka’n en a, dar 4:30 a ri tep a, “Dar 3 ah khan min la rawn message sia..” ti rilru chungin a message chu ka’n chhiar nawn leh a, “Thianpa, hei Durtlang Damdawi Inah kan lut a, naktuk zingah Fridge tui vawt tawk bottle hnih min rawn ken rawh aw”. A va mak ngai dawn ve ka thianpa!

Ka insiam sawk sawk a, Fridge ka va hawng rawk a, tui bottle a lo awm teuh a, a vawt tawk lo tiin Freezer-a mi chu tui vura chang vek tawh khawng uaih chu ka la thla lawk a, ka bag-a thun leh tlanchhuah ka rual a. Ka motor dahna ka thlen thlak chuan motor chahbi ka theihnghilh tih ka hre chauh, ka tlan let leh vat a, chutih rual chuan ‘Tui chu eng vanga keng nge maw ka nih le, a mamawhtu ber a awm tawh si lova’ tiin dah let leh ka tum a, mahse, ‘Min chah miau alawm, nichin khan lo han pek tawh tur a nia, keng hrim hrim teh ang’ ka ti rilru leh ta zawk a.

Durtlang damdawiin ka han thleng chho chu kawtah leh corridor velah chuan an veng thalaiho chu an lo pungkhawm nasa tawh hle mai a, tap thawm a ka hre zui a. Ka lut tlang nghal pawr pawr a, ka thianpa zalna khum ka va thleng chiah chu Zualtei chuan lungchhe em em hian min lo kuah a, a tap zawih zawih a, kei pawh ka mittui a sur zung zung a. Ka bag atanga tui bottle vawt vur chu ka phawrh a, tah aw tuau hian, ‘Sanga, thianpa Sang, hei tui ka rawn ken che asin, in rawh le’ ka ti a, ani lah chu thingtlawn ang maiin a mu tlawn reng mai si a, “Mawh mawh mawh Sanga, min chhang rawh, kha in rawh, tui min chah a ni lawm ni...!” ka ti a, ka insum zo lo, ring zet hian patling aw rawl chhuah meuhin ka tap hawm hawm a.

Zualtei chuan, “Tui a chah che maw? Doctor-ten tui in an phal si lova, tui min lo dil char char asin” a tih rual chuan a ni Kimi chuan, “Nichin phei chuan, ‘Ka ni, khawngaih takin lapua kha tuiah chiah la, ka kaah rawn far tir teh’ a tia, mahse, doctor-ten an phal loh avangin ka hlauhthawn pui a, a heti dawn tih lo hria ila chu farkhat mai ni lo, ka tulh bawrh bawrh ang’ a ti a, “Sanga, a pawi em mai!” tiin tah hla a chham zui a. Ka thinlung chhung chu a rum nghat nghat a, a kawr hak lai chu vawiin tlaia ka hawn sak kha a ni tih ka hre thiam nghal mai, ka bag atanga ka phawrh a, ka pawh parh laia hmel hlim takte chu ka mitthlain ka hmu zut zut a, tunah erawh chuan a taksa vawt ngiai bak chan kan nei ta si lo. Sanga ni Kimi chuan min rawn hnaih a, “A thih hma lawk khan Zuali tuiin hian Sanga lukhamah a ti far palh a, khangte kha thei leh thei loin Sanga hian a liak tak tawk tawk a, aw.. Sanga ka va lainat tak che em!” a ti a, a sawi chhunzawm thei lova, a tap zel a, kei lah lungchhe bawk, kan han tap tlang leh rih a. Zualtei chuan “Mahse maw Siam, ka lawmna em em chu, a kal hma khan a kut hian min rawn hui a, a hmui phun chiah ka hriat theih avangin a hmui bulah ka beng ka zuk dawh a, ‘Zualte, in hring lian deuh nawm hmel deuh i hmu tawh ngai em?’ a ti a, ka lu ka thing a, a maimitchhing a, a ka a chip a, a thaw a tawp zui nghal a ni mai. Khatiang reng renga hahdama thi kha ka la hmu ngai miah lo” a tih lai chuan mak ka lo ti khawp mai a. Ka hriat ve dan chuan mi an thih reng reng hian an mit leh ka siam a ngai ziah thin a, mit meng kur leh ka ang deuh huau hian an thi tlangpui thin, mahse, ani erawh chu siam a ngai miah lo tih ka hriat chuan ka thinlung a lawm ru kher mai. Ruang zawn chhuak tura khum atanga stretcher-a an hlan thlak lai chuan lukham hnuaia eng emaw ni hi ka zuk hmu a, ka’n en chiang vat a, ka Bible hawn sak ngei leh a cellphone hi a lo awm a. A phone chu ka hawng vat a, message-ah lutin sent item ka lut zel a, dar 3-a message min rawn thawn chu ka’n chhiar nawn leh a, “Thianpa, hei Durtlang Damdawi Inah kan lut a, naktuk zingah Fridge tui vawt tawk bottle hnih min rawn ken rawh aw”.

Thlanmual vuina a zawh chuan kuang zawntute leh mipui zuitute chu an haw nghal sung sung a, kei chu tihtur la neia ka inhriat tlat avangin haw ve lovin thlan vurtute chuan lei nawi leh lungin thlan an chhilh zui lai chu ka thlir reng a. An vur khah hnu chuan thing kawkalh ‘LALSANGLIANA, KUM 36’ tia a hming ziahna chu an sawh bur a, an haw ve ta a. An haw hnu chuan ka tihtur chu tih tumin thing kawkalh lam chu ka pan a, ka bag chu ka’n hawng a, a chhungah chuan tui bottle lian deuh mai pahnih, freezer-a ka dah vawh sa thlap chu a awm a, “Ka thianpa Sang, i tui hal em em laiin tui vawt min dil a, ka pe thei lo che. Tunah erawh ka tih theih tawk i inturin tui vawt bottle pahnih ka rawn ken che a, i thih cham a lo thlen apiangin tui vawt ka rawn pe ziah ang che tih ka tiam a che. Ka thianpa, tui hal awm tawh lohna ramah chuan han chawl ang che” tiin ka phun sap a, ka bag chu ka khar leh a, thing kawkalhah chuan ka khai a, “Sanga, mangtha le” tiin ka inher a, kawngpui lam panin step-ah chuan ka chho ta a.

Kawngpui atang chuan a tawp nan tiin ka zuk hawi let leh a, “Ka thianpa Sang, tui vawt bottle hnih i thih cham apiang ka rawn pe ang che tih ka tiam nawn leh e” ka ti a, van lam ka hawi chho a, van sang taka chhum var leng delh delh zing atang chuan hlim taka min lo thlir reng ni hian ka hria, ka kut ka’n vai ringawt a, tichuan, muangchangin ka inher a, ‘He leiah tui hal bawk, thih hnuah tui hal bawk turin a kal lo, tui hal awm tawh lohna hmunah zawk a ni a kal ni’ tih hi ka thinlungah chhung atang hian a rawn ri a, ka zang nghal hawk hian ka hria. Ka motorah ka lut a, ka tlan liam zui ta a.
— with Zâma Khiangte and Lemmy Leopard Vuangtu.
TUI VAWT BOTTLE HNIH

Ka mutui lai chu ka lukham hnuaia ka cellphone vibrate chur chur avang chuan ka harh zawk a, mutchhuak meng phi sung chungin ka cellphone chu ka’n en a, ‘1 New Message’ tih chu ka hawng a, ka thianpa Sanga message a lo ni a. “Thianpa, hei Durtlang Damdawi Inah kan  lut a, naktuk zingah Fridge tui vawt tawk bottle hnih min rawn ken rawh aw”. Sana ka’n en a, dar 3 chiah chiah a ni a, ‘A va’n zia lo thin e aw... dar 6 velah tho ila, ka han pe ang’ ka ti rilru a, ka zin haw ka chauh em avangin ka muhil zui leh nghal ta mai a.

Ka thianpa Sanga nen hian kan naupan tet atanga inkawm tawh kan ni a, thu chhia a tha engkim kan inhrilh ve thin. Chhungkaw harsatna atanga ngaihzawng boruak zawng zawng pawh kan inhriat sak  thlap bawk thin a, kan inkarah thuruk a awm ngai lo. Thil lawmawm kan nunah lo thleng se, chhungte aiin kan inhrilh hmasa a, harsatna leh buaina kan tawh lahin chuti tho, kan inlawmpuiin kan intawrhpui thin. ‘Harsatna leh remchanlohna bikte a awm nih loh chuan nupui neih hunah pawh thiana inhmanah’ tia kan sawi dun thin ang ngeiin phaia lehkha zira ka awm laiin nupui a neih tur thu min rawn hrilh a, kan exam nena insu buai lo turin inneih ni ruat turin ka lo ti ve ringawt a, a chhungte leh palaite rawnin an lo siam ve mai bawk a. Tichuan, Laipuitlang Biak Inah ropui takin nupui a nei a, kei chu thianah ka tang ta a ni. Kei ve thung erawh chu, nupui ka hmuh zawh loh vang pawh ni lovin, (ni deuh tho siin!) nupui ka la nei lova, ka neih ve hunah thiana hman ve ngei pawh ka tum a ni.

Ka thianpa Sanga hi vanduaithlak takin a lung a that loh avangin a naupan lai pawhin Damdawi Inah a lut zauh zauh a, a tha chhuak ve leh mai bawk thin. Thil mak tak mai chu a tlangval lai hian meizial pawh zu lo, kuhva tak ngial pawh ei ngai lo khawpa fihlim a nih laiin nupui a neih hnu hian zuin ve zeuh zeuh a ching thar a.  Hei vang hian a tlangval laia a hriat ngai lem loh pumna a nei ta fo mai a, damdawi in lam pawh an luh phah fo thin. A nupui Zualtei hi naupangtee ti lo chuan Kohhran bel tlat hmeichhia, tawngtai peih em em a ni a, Sangtea vang hian chaw nghei tawngtaina a nei fo thin a, a mangan chang deuhte hi chuan Sangtea zilh turte hian min rawn phone ve tawp thin. Mahse, kei phai lama ka awm avangin tih theih vak ka nei lova, Sanga chu ka phone-a, ka thiam leh theih ang tawk tawkin ka han hau ve thin. Zu tuina a pawh tawh nge sualin a thinlung a tisak tlat tawh zawk, zu a in nasa telh telh a, a taksain a tlin ta mang lova. Thichhawng lek lekin tum khat phei chu Aizawl Civil Hospital casualty-ah an inphur thla a, kal mai turin a chhungte phei chuan an ngai hman tawh hial a ni. Amaherawh chu Pathianin a khawngaih a, a sualnaah boral a phal lo a ni ang e, hemi tum hian damtein a lo chhuak leh hlauh, mahse, dam ver vawr hmel a hmu ngai ta meuh lo.

A nupui Zualtein bang lova a tawngtai sak thinna chu chhanin a awm ta a ni ngei ang, Pathian duhna a nei chho tan a, ‘Camp luh luh a ngai lo’ ti thin kha camp-ah te a lut ve a, a rawn hlim chhuak chiam lem lo naa, a mizia a inthlak nasa hle tih min rawn hrilh tum chuan ka hlim kher mai. Phai lam atanga ka haw chho veleh kan in lama ka haw hmain an in ka tlawh a, T-Shirt leh Bible (NIV version) ka hawn chu ka pe a, “Khawimaw, i ha tawk dawn em?” ka tia, a han ha chhin a, a lo tawk chiah chiah a, a lawm thiam khawp mai. “Zualtei tana ka shawl hawn ka pek rual chuan a fapa kum 4 chu Police car (control theih ang chi) ka pe bawk a, kan ri chelchul a, kan hlim tlang kher mai. “Chaw ei ve nghal rawh” tiin min sawm chiam naa, in lam ka la thleng si lova, “Remchang hmasa berah ka rawn ei dawn nia” ti chungin ka inthlah ta a ni. He mi tuma a chawei hi a damchhung atana a chawiei hnuhnung ber tur a ni tih hre lawk ila chu i he lovin “Awle, teh reng mai” tiin ka ei nghal ngei ang, mahse, mihring tumah hian kan hmalam second khat pawh kan hre si lo ale!

Chutia ‘Dar 6 velah ka tho ang a, tui vawt chu ka han pe ang’ ti rilru chunga ka muhil zui kha ka phone ri bawkin min tiharh leh a, number ringawt a lan avangin tunge a ni tih ka hre mai lova, ka pick up chiah chu, “Siama ni em ?” “Aw ni e, eng nge ni ta ?” “I thianpa a awm ta lo, tunah khan a kal chiah” A thusawi awmzia chu ka hre nghal, mahse, rin harsa ka tih em avangin, “Tu maw, tu ka thianpa maw?” ka’n ti leh hram a. “Sanga, Zualtei pasal”. Ring lo mahila a rawn sawi chiang si a, ka ring phal lo a ni ber mai. Ka phu chiang lutuk chu ka khumah chuan ka thu chhuak nghal awt a,   ka phone-ah chuan dar zat ka’n en a, dar 4:30 a ri tep a, “Dar  3 ah khan min la rawn message sia..” ti rilru chungin a message chu ka’n chhiar nawn leh a, “Thianpa, hei Durtlang Damdawi Inah kan  lut a, naktuk zingah Fridge tui vawt tawk bottle hnih min rawn ken rawh aw”. A va mak ngai dawn ve ka thianpa!

Ka insiam sawk sawk a, Fridge ka va hawng rawk a, tui bottle a lo awm teuh a, a vawt tawk lo tiin Freezer-a mi chu tui vura chang vek tawh khawng uaih chu ka la thla lawk a, ka bag-a thun leh tlanchhuah ka rual a. Ka motor dahna ka thlen thlak chuan motor chahbi ka theihnghilh tih ka hre chauh, ka tlan let leh vat a, chutih rual chuan ‘Tui chu eng vanga keng nge maw ka nih le, a mamawhtu ber a awm tawh si lova’ tiin dah let leh ka tum a, mahse, ‘Min chah miau alawm, nichin khan lo han pek tawh tur a nia, keng hrim hrim teh ang’ ka ti rilru leh ta zawk a.

Durtlang damdawiin ka han thleng chho chu kawtah leh corridor velah chuan an veng thalaiho chu an lo pungkhawm nasa tawh hle mai a, tap thawm a ka hre zui a. Ka lut tlang nghal pawr pawr a, ka thianpa zalna khum ka va thleng chiah chu Zualtei chuan lungchhe em em hian min lo kuah a, a tap zawih zawih a, kei pawh ka mittui a sur zung zung a. Ka bag atanga tui bottle vawt vur chu ka phawrh a, tah aw tuau hian, ‘Sanga, thianpa Sang, hei tui ka rawn ken che asin, in rawh le’ ka ti a,  ani lah chu thingtlawn ang maiin a mu tlawn reng mai si a, “Mawh mawh mawh Sanga, min chhang rawh, kha in rawh, tui min chah a ni lawm ni...!” ka ti a, ka insum zo lo, ring zet hian patling aw rawl chhuah meuhin ka tap hawm hawm a. 

Zualtei chuan, “Tui a chah che maw? Doctor-ten tui in an phal si lova, tui min lo dil char char asin” a tih rual chuan a ni Kimi chuan, “Nichin phei chuan, ‘Ka ni, khawngaih takin lapua kha tuiah chiah la, ka kaah rawn far tir teh’ a tia, mahse, doctor-ten an phal loh avangin ka hlauhthawn pui a, a heti dawn tih lo hria ila chu farkhat mai ni lo, ka tulh bawrh bawrh ang’ a ti a, “Sanga, a pawi em mai!” tiin tah hla a chham zui a. Ka thinlung chhung chu a rum nghat nghat a, a kawr hak lai chu vawiin tlaia ka hawn sak kha a ni tih ka hre thiam nghal mai, ka bag atanga ka phawrh a, ka pawh parh laia hmel hlim takte chu ka mitthlain ka hmu zut zut a, tunah erawh chuan a taksa vawt ngiai bak chan kan nei ta si lo. Sanga ni Kimi chuan min rawn hnaih a, “A thih hma lawk khan Zuali tuiin hian Sanga lukhamah a ti far palh a, khangte kha thei leh thei loin Sanga hian a liak tak tawk tawk a, aw.. Sanga ka va lainat tak che em!” a ti a, a sawi chhunzawm thei lova, a tap zel a, kei lah lungchhe bawk, kan han tap tlang leh rih a. Zualtei chuan “Mahse maw Siam, ka lawmna em em chu, a kal hma khan a kut hian min rawn hui a, a hmui phun chiah ka hriat theih avangin a hmui bulah ka beng ka zuk dawh a, ‘Zualte, in hring lian deuh nawm hmel deuh i hmu tawh ngai em?’ a ti a, ka lu ka thing a, a maimitchhing a, a ka a chip a, a thaw a tawp zui nghal a ni mai. Khatiang reng renga hahdama thi kha ka la hmu ngai miah lo” a tih lai chuan mak ka lo ti khawp mai a. Ka hriat ve dan chuan mi an thih reng reng hian an mit leh ka siam a ngai ziah thin a, mit meng kur leh ka ang deuh huau hian an thi tlangpui thin, mahse, ani erawh chu siam a ngai miah lo tih ka hriat chuan ka thinlung a lawm ru kher mai. Ruang zawn chhuak tura khum atanga stretcher-a an hlan thlak lai chuan lukham hnuaia eng emaw ni hi ka zuk hmu a, ka’n en chiang vat a, ka Bible hawn sak ngei leh a cellphone hi a lo awm a. A phone chu ka hawng vat a, message-ah lutin sent item ka lut zel a, dar 3-a message min rawn thawn chu ka’n chhiar nawn leh a, “Thianpa, hei Durtlang Damdawi Inah kan  lut a, naktuk zingah Fridge tui vawt tawk bottle hnih min rawn ken rawh aw”.

Thlanmual vuina a zawh chuan kuang zawntute leh mipui zuitute chu an haw nghal sung sung a, kei chu tihtur la neia ka inhriat tlat avangin haw ve lovin thlan vurtute chuan lei nawi leh lungin thlan an chhilh zui lai chu ka thlir reng a. An vur khah hnu chuan thing kawkalh ‘LALSANGLIANA, KUM 36’ tia a hming ziahna chu an sawh bur a, an haw ve ta a. An haw hnu chuan ka tihtur chu tih tumin thing kawkalh lam chu ka pan a, ka bag chu ka’n hawng a, a chhungah chuan tui bottle lian deuh mai pahnih, freezer-a ka dah vawh sa thlap chu a awm a, “Ka thianpa Sang, i tui hal em em laiin tui vawt min dil a, ka pe thei lo che. Tunah erawh ka tih theih tawk i inturin tui vawt bottle pahnih ka rawn ken che a, i thih cham a lo thlen apiangin tui vawt ka rawn pe ziah ang che tih ka tiam a che. Ka thianpa, tui hal awm tawh lohna ramah chuan han chawl ang che” tiin ka phun sap a, ka bag chu ka khar leh a, thing kawkalhah chuan ka khai a, “Sanga, mangtha le” tiin ka inher a, kawngpui lam panin step-ah chuan ka chho ta a. 

Kawngpui atang chuan a tawp nan tiin ka zuk hawi let leh a, “Ka thianpa Sang, tui vawt bottle hnih i thih cham apiang ka rawn pe ang che tih ka tiam nawn leh e” ka ti a, van lam ka hawi chho a, van sang taka chhum var leng delh delh zing atang chuan hlim taka min lo thlir reng ni hian ka hria, ka kut ka’n vai ringawt a, tichuan, muangchangin ka inher a, ‘He leiah tui hal bawk, thih hnuah tui hal bawk turin a kal lo, tui hal awm tawh lohna hmunah zawk a ni a kal ni’ tih hi ka thinlungah chhung atang hian a rawn ri a, ka zang nghal hawk hian ka hria. Ka motorah ka lut a, ka tlan liam zui ta a.

Sunday 3 February 2013

NULA (nu) RIM HMASAK BER!
(Vawi 2 -na ka post hmasa vei tut a... Zei lo tluang zel e...lol)

"Hmangaihna ka ngen a ni" Laltanpuia Tochhawng hla ngei mai chu ring zeta play-in kan thianho panga chuan kan zawm dual dual a, sunday tlai a ni kher bawk nen kan tlan pelhho chuan min en zui hu hu hlawm a. Uang titiha ring zeta classic hla playa, zawm dual dual hi kan chin dan a ni ve reng a.

Kalkawngah chuan kan phur bawk a, kan pawr hle mai a, kan awmdan tur leh kan thil sawi tur te kan sawi lawk vel a. Kan thianzaho ralkhat star em em Sarah-i te in kan hre thar a, rim turin kan kal a ni a. Sarahi hriatpuina tel miah lovin 'a zei zei' chan turah amah chu kan lo rel fel der a, a thu pawh hmu hauh lovin 'a tla tlum ber' neih turin kan lo ruat fel hmaks bawk a!

An kawt kan thleng chu kan buai ta, "Tunge lut hmasa ber ang?" tih chu kan khel nasa mai a. A tawpah chuan kan zinga inti fing ber mai Rina chuan 1st 2nd 3rd 4th leh last tih ziak lehkha them a siam a, kan pawt ta diat diat a. A zak zum ber kei chuan 1st ka pawt nulh ta mai a. Uar zeta kut an lo beng lai chu an hmai theuhah ka beng diat diat chak ngei mai! Hreh zetin an step lam chu ka pan a, min rawn zui ve nghal bawk a.

Kawngka a lo inhawng huau a, TV a lo in on bawk a, mahse, tumah hmuh tur an awm lo. Kawngka bulah chuan ek-line in kan intlar thap a, pindan lamah chuan inbe thawm chu a awm a. Kawngka kik karh karh pah chuan "In awm em?" ka'n ti a, tuman min chhang lo. Vawi li lai ka tih hnuah pawh chhangtu an awm thei lova, hnunglam atang chuan min rawn nam sek a, min nawr deuh vak vak a. A pa niawm tak pindan atanga a rawn chhuah meuh chuan an inchhungah chuan ka awm fel der tawh.

"Eng nge ni ta? Lo lut r'u"a rawn tih chuan inchhungah ka awmsa reng tawh a,ka inthlahrung bawk si chuan pawn lama hnungtawlh chhuah leh phawt tum chuan hnung lam chu ka nek vak a, a ri ta rum rum mai a. Ka va hawi let chu ka hnung nek vak avang khan a hnung bera awm Zuala chu hnungzawngin a lo tlu niin, a tluk pah chuan dustbin a lo vai thlu tel a, stepah chuan a lum ri thla ta rum rum mai a. Bawlhhlawh lah chu kailawn tluan chuan a inbun darh thla nuaih ta mai a. Zuala inthlahrung lutuk chuan dustbin lum chu a um zui thla tuang tuang a.

Kan thawmah chuan a neitute nupa an lo tlanchhuak a, thlan tla burhin Zuala chuan dustbin chu a rawn khai chhova, kan lo thlir thap a, nuih a za si, kan nui ngam bawk si lo, insum a har duh ngei mai. A rawn thlen chuan a thaw huam huam a, a thau bawk si a, "Khawnge hmunphiah hi a awm le?" a inthlahrung lutuk chuan a'n ti ngawt a. "A ho lutuk, kan awmpuiten an la tifai mai ang, lo lut rawh u" a neitunu chuan a ti a, kan zui lut ve ta nghal a.

Ka kalna tur ka lo enchiang lova, carpet inzawmna lai tak chu ka chhuih fu palh a, tum loh deuhin hmalamah ka tlan deuh ut a, a neitunu chu ka su kal dawrh a, ka hamhaih leh zak lutuk chuan engmah sawina chang pawh ka hre lo, chhuat carpet chu ka kawk ringawt a. Ka thiante ho lah chu nuih insum tih hriat zet hian an dar a lo sai ngat ngat hlawm a.

Kan thu fel chauh tihin kan zinga zak thei lo ber Mawia chuan,"Sarahi hi a awm em?" a'n ti ringawt a. "Awm e, keimah hi ka nia, eng nge ni ta le?" a neitunu chuan a ti ta mai aleh! Kan inmelh kual a, kan hawi phawk nasa kher mai, Kan Sarah star i chu a ni ta lo tawp mai, mi min hrilh dik loh vang vek! Min hrilhtu kha ka va vaw chak em! Sawi tur hre lovin kan inmelh kual hrek hrek a, a sir bera thu Zira chu a tho thurh a, a tlanchhuak ta daih mai a. Keini ho pawh chuan ngawi rengin kan um chhuak ve ta nghal ringawt a.

Stepah chuan kan hmanhmawh zetin kan thlan thla hlawk hlawk a, a hnung berah ka tlan a, Zuala bawlhhlawh tihbuak balhhla kawr ka rap palh a, chiang em em hian ka thal thuai a, ka ngum ka sawh dawt a, a na kher mai. Nâ hle mahse, nâ sawina hman a awm lo. Rang zetin ka thoa, ka thiante chu chak deuhin ka um zui nghal a. Ka tawlhthlu lai min lo hmuh loh avang erawh chuan ka lawm kher mai. Tichuan, car-ah chuan rang takin kan lut ve a, kan lennate nupa hrilhhai tur zia lam pawh ngaihtuah buai hman lovin hmanhmawh zetin kan tlan haw ta vang vang a.

Kan kal lam boruak leh kan haw lam boruak chu a in ang ta lo ngei mai! Kha mite nupa khan eng emaw chang chuan min la sawi chhuak ve fo mai thei a ni..