Monday, 4 November 2013

MISTLETOE
(Bigdaddy hian DRUIDS chanchin a ziahnaah khan tlem a tarlang tawh a, ka'n tuihnih ve khanglang ang e, U-A-MA hnai tawh bawk si a...)

It’s the most beautiful time of the year
Lights fill the streets spreading so much cheer
I should be playing in the winter snow
But I'mma be under the mistletoe

Mistletoe hi Mizoramah chuan a awm ve lem lova, amaherawh chu a an pui ve deuh kan neih chu Vatesawi/Vate-eksawi/Vate-hmuisawi/Thlikthlibawm/Thlikthli-ekbawm kan tih nen hian a inhnaih ber awm a. Leiah a ṭo ngai lova, thingah a ṭo a, a ṭona thing kha nunna atan a ring ve mai ṭhin a ni. Thlai/hnim vang tak mai a ni a, hmanlai hnam ṭhenkhat chuan a ṭona thing kung an hmuhfuh chuan an serh/be hial ṭhin a ni.

Mistletoe hi Anglo-Saxon ṭawng ‘miseltan’ tih a ṭanga lak a ni a, he mi awmzia chu “little dung twig” an tia, a chhan chu a rah hi savain an ei ṭhin a, thing kung danga an va fuk khan an e chhuak leh ta a, a chi chu e chhuakin thing dangah chuan a lo ṭo ta ṭhin a ni. Sava ek a ṭanga lo chhuak a nih avang hian ‘little dung twig’ an ti a ni an ti!

MISTLETOE LEH CHRISMAS

Kum 100 AD vela Britain rama hnam cheng hmasaho Druids, Celts leh Norse khan Mistletoe hi an ngaihlu em em a. An ngaihlu mai ni lovin an serh (sacred) a, a ṭona thingkung chu thing thianghlimah an ngai hial ṭhin a ni. Mistletoe chuan thiltihtheihna (power) a neiin an hria a, hmeichhia fa nei thei lo leh ran no nei thei lote pawh a tidam thei niin an sawi ṭhin. Chubakah, damdawi atan an hmang a, tur (poison) lakah pawh a chhan thei a, ramhuai pawh a hnawtbo theiin an ring tlat bawk a ni. A chhan chu thing dang leh hnim dang ang lo takin engtik lai pawh hian a hring reng a, a hnah a tla kawlh ve ngai bawk si lo a ni. Chu mai bakah, thlai dang an thih hun lai, thlasik khaw vawt leh khaw ro lai takin hi ani chuan rah a chhuak bik tlat vang a ni.

December thla tawp lam leh January thla tir inkarah Mistletoe ṭona thingkung bulah chuan inthawina pawimawh tak an nei ṭhin a. Inthawina an zawh veleh thinkungah chuan fimkhur takin puithiam chu a lawn a, rangkachak favah chem (golden sickle) hmang ngeiin a han sat chhum a, fimkhur taka chhuk pui lehin (leiah tih tlak miah loh tur a ni) fa nei thei lo te, hrisel lo te leh ramhuai tihbuaite chu a pe a, anni chuan in lama khai turin an hawn ta ṭhin a ni.

Engtik lai pawha hring reng leh nung ṭha reng a nih avangin chatuan nunna leh thawhlehna nena lo hmeh bel a, lo ngaihlu ta viau mi ṭhenkhat pawh an awm a ni.

KISSING UNDER THE MISTLETOE

Mistletoe hnuaia infawh (kissing) chung-chang a lo chhuah dan thawnthu chu hetiang hian an sawi ṭhin. Kum 800 AD vel khan Viking-ho chuan Greek mite ang bawkin pathian tam tak an nei a. Chung an pathian zinga pakhat, Balder, chu tur (poison) hmanga hrai hlum a ni a. A nu, Frigga, hmangaihna pathian nu (goddess of love) chuan Mistletoe hmangin a tidam thei leh hlauh mai a, a lawm lutuk chu mistletoe awmna hnuaiah chuan a va kal leh a, hlim em emin a bula rawn kal apiang chu a lo fawp ta zel a ni. Hemi atang hian mistletoe hian tur (poison) a that thei a ni tih an lo rin phah ta a ni. Chubakah, he mi avang hian mistletoe hnuaia awmte chu infawh zel tur niin an ngaih phah ta bawk a ni awm e.

Christmas laiin mistletoe i lei a, in kawngkhar lu chungah i khai ta a. A hnua i va en leh chuan mistletoe hnuaiah mi pakhat hi a lo ding reng mai a, chu pa chuan i fawh (kiss) beiseiin a lo ding ran a ni tih i hre dawn nia, i va fawh (kiss) ngei ngei a ngai a nih chu!! (Hei hi mipa leh hmeichhe inkar a ni e). Infawh zawh hnuah mipa chuan mistletoe rah (berry) chu pakhat a lo tur a ni a, a hnuah hetiang hian a ti fo thei a, infawh zawh apiangin a rah pakhat a lo zel tur a ni. Amaherawh chu, a rah a awm tawh loh chuan eng anga rei pawh mistletoe hnuaiah khan ding mahse, hmeichhia chuan a fawp tur a ni kher tawh lo (A duh leh duh lohah a innghat tawh!).

KRISMAS THUNAWI

* Khawvela Krismas Present lian ber record chu ‘Statue of Liberty’ a ni. Kum 1886 khan France Sawrkar chuan USA hnenah Krismas Present atan a pe a ni. Statue of Liberty hi a san zawng chu 46.5 metres a ni a, ton 225 zeta rit a ni bawk!

* Christmas hla tihchhuah tawh zawng zawngah Irving Berlin album “White Christmas” hi tun thlengin hralh chhuah hnem ber record siamtu a la ni a, tunah hian khawvel pum puiah copy maktaduai 100 chuang hralh a ni tawh a ni.

* ‘Jingle Bells’ hla hi kum 1857-a JAMES Pierpont phuah a ni a, a tirah chuan ‘Jingle Bells’ ti lovin ‘One Horse Open Sleigh’ a ti ṭhin! He hla hi space-a ṭanga tihchhuah hmasak ber a ni. December 16, 1965 khan boruak lawng (Spaceship) Gemini 6-a chuang Tom Stafford leh Wally Schirra te chuan space-ah sa in he an zai lai hi lei lamah mipui ngaihthlak theihin an tichhuak a ni.

* Khawchhak mifingte kha mi pathum nia ngaih tlatna nei hi kan tam hle mai thei, mahse, Bible chuan engzat nge an nih a sawi lang hauh lo!

* ‘Noel’ tih hi French ṭawng "les bonnes nouvelles" tih a ṭanga lak a ni a, a awmzia chu ‘chanchin ṭha’ tihna a ni.

* Hmanlai a ṭanga Christmas colour an hman chu a hring, a sen leh rangkachak rawng (gold) te an ni. A hring hian nunna leh thawhlehna a entir a, a sen hian Isua thisen entirin rangkachak rawng hian lalna leh malsawmna a entir a ni.

* Zirmiten facebook post a ṭanga an zir chhuah chu Christmas dawn kar hnih chhung hi khawvela nupa leh inngaizawngte in ṭhenna hun pui an ti mai ṭhin a, kum khat chhunga in ṭhen an tam ber ṭum a ni ziah a ni an ti! Amaherawh chu, Christmas ni tak erawh hi chu in ṭhen an tlem ber ṭum a ni ve leh tlat thung.

* Christmas lai hi mahni intihlum (suicide) tlem lai ber a ni a, nipui/fur (spring) hi intihlum an tam lai ber a ni an ti!

* Greece, Italy, Spain leh Germany-ah chuan ‘Christmas bonus atan thla khat hlawh pek tur’ tih dan an nei.

* Czech Republic-ah chuan zanriah atan sangha soup leh artui an eikhawm ṭhin a, dawhkan kiltute chu an inkawp kim chiah tur a ni. Kawp nei ve lo (single) chu a kum leha thi tura ngaih a ni ṭhin. Kawppui neih loh chu a hlauhawm ther ther khawp mai.

No comments:

Post a Comment